| |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania |
1585 |
| Medium | |
| Wymiary |
111 × 81 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Lokalizacja | |
Salmacis i Hermafroditos – obraz niderlandzkiego malarza manieryzmu Bartholomeusa Sprangera.
Obraz został zamówiony przez Rudolfa II i wchodzi w skład cyklu ilustracji do Metamorfoz znajdujących się w paryskiej rezydencji konesera sztuki.
Temat obrazu został zaczerpnięty z Metamorfoz Owidiusza. Epizod opowiada o Hermafroditosie, który podczas podróży napotkał źródło krystalicznie czystej wody. Nad źródłem mieszkała nimfa Salmacis, której jedynym zajęciem było dbanie o swój wygląd. Gdy zobaczyła chłopca, zapragnęła go zdobyć, lecz uprzednio wystroiła się i odświeżyła. Przemówiwszy do Hermafroditosa, zachwalała jego urodę, a gdy chciała go objąć, ten zawstydzony zagroził jej, że odejdzie. Nimfa nie chcąc utracić chłopca udała, że odchodzi zostawiając go w spokoju:
A tymczasem zza krzaków ukryta wśród lasu na klęczkach, patrzy. A on jak to chłopiec, gdy myśli, że nikt go nie widzi, biega po trawie tu i tam, jakby bawiąc się z falą, dotyka wody palcami, potem stopę zanurza. Lecz miła ciepła woda jest pokusą, więc jednym ruchem zrzuca z delikatnego ciała swe miękkie odzienie. Dopiero wtedy zachwyciła się Salmacis. Nagość pięknego chłopca wzbudziła w niej płomień. Już nie może wytrzymać, zapał ją roznosi, pragnie uścisnąć, do szaleństwa niecierpliwa. (Owidiusz, Metamorfozy 4, 300–318, 339–352)
Salmacis, zdjęła szaty i weszła do wody, a gdy chłopiec wciąż opierał się jej, ta poprosiła bogów, by połączyli ją na zawsze z jej wybrankiem. Bogowie spełnili jej życzenie i połączyli ich w pojedynczy, obupłciowy byt.