Samolubny gen

Samolubny gen (ang. The Selfish Gene) – popularnonaukowa książka dotycząca zagadnienia ewolucji, której autorem jest brytyjski biolog Richard Dawkins, wydana w 1976.

Zasadnicza koncepcja oparta jest na teorii George'a C. Williamsa sformułowanej w wydanej w 1966 książce „Adaptation and Natural Selection”. Dawkins stworzył określenie „samolubny gen” dla wyrażenia hipotezy przyjmującej jednostkę doboru naturalnego jako gen (w przeciwieństwie do osobnika, gatunku czy populacji). Według tej koncepcji jest to właściwy sposób analizowania ewolucji, jako że proces doboru naturalnego obserwowany na poziomie organizmów lub populacji nigdy nie wykracza poza dobór na poziomie genów. Tendencja do maksymalizacji zdolności przetrwania i reprodukcji, co zapewnia większą liczbę istniejących kopii genów, prowadzi do stabilnej strategii ewolucyjnej.

W książce pojawia się też określenie memu, analogiczne do genu służące do opisania ewolucji kulturowej. Pojęcie to weszło do języka naukowego, przyczyniając się do powstania nowego nurtu w nauce – memetyki.

W roku 1982, by odeprzeć krytykę zbyt metaforycznego języka i samej koncepcji, autor wydał drugą książkę poruszającą to samo zagadnienie: Fenotyp rozszerzony.

Wydanie polskie w tłumaczeniu Marka Skonecznego zostało opublikowane przez wydawnictwo Prószyński i S-ka w 1996, 2000 i 2007 (na podstawie jubileuszowego wydania angielskiego z 2006 z nowym wstępem), w serii Na ścieżkach nauki (ISBN 978-83-7469-548-0).