Sarkomer

Sarkomer (mion^[1], z gr. σάρξ sarks "mięso, ciało", μέρος meros "część"; μῦς mys "mięsień") – podstawowa jednostka czynnościowa mięśnia poprzecznie prążkowanego^[2] oraz podstawowa jednostka kurczliwa budującą miofibryle^[3].

Przyjmuje się, że sarkomer leży pomiędzy prążkami^[4] (liniami) Z, które regularnie powtarzają się w mięśniu. Zbudowane są z α-aktyniny i desminy^[4]. Obejmuje on jeden cały prążek anizotropowy oraz sąsiadujące z nim dwie połówki prążka izotropowego.

W obrębie sarkomeru można wyróżnić odcinki anizotropowe^[5] (tak zwany prążek^[4] lub odcinek A^[6]) i izotropowe (prążek/odcinek I) zależnie od zdolności do załamywania światła w mikroskopie polaryzacyjnym. Część środkowa wykazuje zdolności do podwójnego załamania światła (odcinek A) co sprawia, że jest ciemniejsza, a części końcowe są jednołomne (odcinek I) a więc jaśniejsze^[5]. Długość sarkomeru wynosi ok. 2-3μm^[4].

W budowie sarkomeru pod mikroskopem elektronowym można zaobserwować także przejaśnienie w obrębie odcinka A zwane prążkiem H, a w nim linię M^[4](utworzoną przez miomezynę utrzymującą uporządkowane położenie miofilamentów grubych w sarkomerze)

Sarkomer jest w istocie złożonym kompleksem kilkunastu białek, które tworzą dwa podstawowe filamenty:

• filamenty grube, składające się z miozyny i tytyny kotwiczącej filament w prążku Z^[4];
• filamenty cienkie, składające się z aktyny, troponiny i tropomiozyny zakotwiczonych końcem plus za pomocą czapeczek Z w liniach Z^[4]. Połączenie to zachodzi dzięki α-aktyninie, wikulinie i nebulinie.

Wzajemne oddziaływania między obu typami filamentów, pod wpływem jonów wapnia powodują skurcz sarkomerów i co za tym idzie również skurcz całych mięśni.