Sejm konwokacyjny 1573 – sejm konwokacyjny I Rzeczypospolitej, został zwołany do Warszawy uniwersałem senatorów wydanym na zjeździe w Kaskach 1 listopada 1572 roku.
Sejmiki przedsejmowe odbyły się 13 grudnia 1572 roku. Każdy z sejmików miał wysłać po dwóch posłów z pełnomocnictwami do rozmów na temat zwołania elekcji oraz ustalenia jej porządku[1].
Obrady sejmu konwokacyjnego trwały od 6 stycznia do 28 stycznia 1573 roku[2][3].
Konwokacja przekształciła się w konfederację generalną, co oznaczało podejmowanie decyzji większością głosów. Na sejmie ustalono datę elekcji, zatwierdzono i ujednolicono organizację sądów kapturowych oraz nałożono podatki. Zdecydowano, że w wyborze monarchy udział mógł wziąć każdy szlachcic, przy czym nie miał on obowiązku stawienia się na elekcję[4]. W celu zachowania pokoju religijnego w Rzeczypospolitej zredagowano akt konfederacji warszawskiej[5][6]. Na sejmie konwokacyjnym ustalono również jego kompetencje, ustanawiając sejm konwokacyjny nową instytucją ustrojową powołaną do wypełniania funkcji organizacyjnych w okresie bezkrólewia. Przede wszystkim sejm konwokacyjny miał zwoływać sejmiki przedelekcyjne, a także ustalać przebieg bezkrólewia[7]. Przyjęto porządek przeprowadzenia elekcji, jak też ustanowiono osobę interreksa w okresie bezkrólewia, ustalając na stałe, że funkcję tę będzie sprawował prymas[8].
- ↑ E. Dubas-Urwanowicz, Koronne zjazdy szlacheckie w dwóch pierwszych bezkrólewiach po śmierci Zygmunta Augusta, 1998.
- ↑ Władysław Konopczyński, Chronologia sejmów polskich 1493-1793 [online], s. 141.
- ↑ S. Gruszecki, Walka o władzę w Rzeczypospolitej Polskiej po wygaśnięciu dynastii Jagiellonów (1572-1573), 1969.
- ↑ T. Piliński, Bezkrólewie po Zygmuncie Auguście i elekcya króla Henryka, 1872.
- ↑ M. Korolko, Klejnot swobodnego sumienia. Polemika wokół konfederacji warszawskiej w latach 1573-1658.
- ↑ S. Salmonowicz, Geneza i treść uchwał konfederacji warszawskiej, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, t. 19, s. 7-30., 1974.
- ↑ S. Płaza, Próby reform ustrojowych w czasie pierwszego bezkrólewia [1572-1574], 1969.
- ↑ Do druku przygotowali S. Grodziski, I. Dwornicka, W. Uruszczak, Ustawodawstwo zob. Volumina Constitutionum, T. 2, cz. 1, s. 305-307, 2005.