Setibhor

Setibhor – małżonka władcy starożytnego Egiptu Dżedkare Isesi z V dynastii.

Od dziesięcioleci znany był jej kompleks grobowy, lecz do 2019 r. imię jej pozostawało nieznane. Nosiła kilka tytułów, m.in.: Ta, która widzi Horusa i Seta, wielka berłem „hetes”, wielka chwałą, żona króla, jego umiłowana^[1].

Pierwsze wykopaliska na terenie kompleksu piramidy Setibhor prowadził Ahmed Fakhry w 1952 r.^[2], wyników tych badań jednak nie opublikowano^[3]. Do królowej należał ogromny kompleks grobowy położony na północny wschód od piramidy Dżedkare, największy małżonki królewskiej z okresu Starego Państwa^[1]. Wskazuje to na niezwykle wysoki status Setibhor.

Niektórzy badacze uważają, że była ona matką następcy Dżedkare – Unisa^[4]. Inni przyjmują, że najpewniej odegrała jakaś rolę w dojściu samego Dżedkare do władzy^[5], który być może zawdzięczał jej tron.

Oprócz niezwykłych rozmiarów jej grób wyróżnia się licznymi wyjątkowymi cechami. Ma elementy architektoniczne i pomieszczenia zastrzeżone dla królów: jej piramida ma własną piramidę satelitarną, drogę procesyjną prowadzącą od dolnej świątyni do świątyni grobowej, hol wejściowy pr-wrw, otwarty dziedziniec oraz kwadratowy przedsionek^[6]. Nietypowe są także granitowe kolumny z palmowymi głowicami^[7]. Ponadto w trakcie badań świątyni odnaleziono reliefy noszące ślady przeróbek: zamiast usuniętych tradycyjnych tekstów powyżej postaci królowej umieszczono przedstawienia sępów oraz insygnia królewskie^[3]. Świątynia została zaatakowana wkrótce po śmierci królowej – faraon Unis wykorzystał jej elementy architektoniczne we własnym kompleksie grobowym^[8]. Badania na terenie kompleksu prowadzą badacze z Czeskiego Instytutu Egiptologicznego, którzy w 2019 r. zidentyfikowali imię królowej na jednej z kolumn.

Insygnia królewskie i przemoc, jaka spotkała świątynię, mogą świadczyć o tym, że Setibhor przejęła rządy w kraju jako samodzielny władca^[3]. Zdaniem Klausa Baera królowa krótkotrwale sprawowała władzę po śmierci Dżedkare^[9]. Inni badacze widzą w niej regentkę, sprawującą władzę w czasach małoletniości jednego z ostatnich władców V dynastii^[10]. Hipotezom tym sprzeciwiają się inni egiptolodzy, jak Michel Baud, wskazując na brak dowodów na regencję lub interregnum pomiędzy rządami Dżedkare i Unisa^[11].