Statek badawczy – jednostka pływająca, której podstawowym zadaniem jest prowadzenie badań na morzu. Badania te mogą być prowadzone na potrzeby nauki, ale także dla podmiotów komercyjnych, np. przedsiębiorstw wydobywczych czy rybackich. W międzynarodowej terminologii żeglugowej statki badawcze określa się skrótem RV, z jęz. angielskiego research vessel.
Spotykaną praktyką jest realizowanie zadań statków badawczych przez okręty hydrograficzne.