Stosowanie prawa – autorytatywne określenie konsekwencji (skutków) prawnych pewnego stanu faktycznego[1].
Wynikiem stosowania prawa jest sformułowanie konkretnych i indywidualnych norm prawnych, opartych na generalnych i abstrakcyjnych normach wchodzących w skład danego systemu prawnego.
Zarówno sama czynność stosowania prawa, jak i sformułowany w jej wyniku dokument nazywane bywają aktem stosowania prawa.
Stosowanie prawa nie jest ani procesem logicznym, ani procesem wolnym od ocen organu stosującego prawo.
Od stosowania prawa odróżnia się:
- tworzenie prawa (formułowanie generalnych i abstrakcyjnych norm prawnych przez organy państwowe),
- stosowanie się do prawa, a więc przestrzeganie prawa (świadome lub nieświadome zachowanie dowolnego podmiotu zgodne z obowiązującym prawem)[2],
- wykonywanie czy korzystanie (czynienie użytku) z prawa w sensie realizowania tego, na co prawo komuś pozwala lub do czego kogoś uprawnia, w tym poprzez przyznanie mu jakiejś kompetencji lub upoważnienia[2],
- egzekwowanie prawa w sensie żądania od innych lub wymuszania na nich, by zachowywali się zgodnie z prawem (przestrzegali go)[2].
Do metod stosowania prawa należą, typowa dla systemów prawnych civil law, dedukcja prawnicza (występująca pod postacią sylogizmu prawnego), charakterystyczna dla krajów common law (zwłaszcza Stanów Zjednoczonych), analogia, a także argumentacyjny model stosowania prawa, oraz, obecny zwłaszcza w prawie konstytucyjnym, model ważenia zasad (ang. balancing the principles)[3].
W zależności od rodzaju podmiotu stosującego prawo, wyróżnia się sądowe i pozasądowe (a w nim zwłaszcza administracyjne i mandatowe) stosowanie prawa. Administracyjne stosowanie prawa to wydawanie nie wyroku sądowego, a decyzji administracyjnej. Sądowe stosowanie prawa to wydawanie orzeczeń sądowych. Mandatowe stosowanie prawa to wystawienie mandatu np. przez Policję[1].