Back Veelvuldige sklerose Afrikaans Esclerosi multiple AN تصلب متعدد Arabic Esclerosis múltiple AST Dağınıq skleroz Azerbaijani مولتیپل ایسکلروزیس AZB Множествена склероза Bulgarian মাল্টিপল স্ক্লেরোসিস Bengali/Bangla Multipla skleroza BS Esclerosi múltiple Catalan
| sclerosis multiplex | |
 Plansze z dysertacji Józefa Babińskiego z 1885 roku poświęconej stwardnieniu rozsianemu | |
| Klasyfikacje | |
| ICD-10 |
G35 |
|---|---|
| DiseasesDB | |
| OMIM | |
| MedlinePlus | |
| MeSH | |
Stwardnienie rozsiane (łac. sclerosis multiplex, SM) – przewlekła, zapalna, demielinizacyjna choroba ośrodkowego układu nerwowego, w której dochodzi do wieloogniskowego uszkodzenia (demielinizacji i rozpadu aksonów) tkanki nerwowej.
Choroba ma najczęściej przebieg fazowy, z okresami zaostrzeń i remisji. Częstość jej występowania zależy od rejonu geograficznego i waha się od 2 do 150 na 100 000 ludności w zależności od kraju i konkretnej populacji[1]. Stwardnienie rozsiane zostało po raz pierwszy opisane w 1868 roku przez Jeana-Martina Charcota. Dotyczy najczęściej osób młodych, ze szczytem występowania między 20. a 40. rokiem życia, i nieznaczną przewagą zachorowań u kobiet niż mężczyzn.
W ogólnym rozumieniu SM jest chorobą dotyczącą komórek nerwowych (neuronów), glejowych (oligodendrocyty), komórek odpornościowych mózgu (mikroglej) w której dochodzi do uszkodzenia osłonki mielinowej wokół wypustek komórek nerwowych, co powoduje niemożność prawidłowego przekazywania impulsów wzdłuż dróg nerwowych w mózgowiu i rdzeniu kręgowym. Określenie „rozsiane” odzwierciedla rozrzucenie procesu patologicznego w różne miejsca układu nerwowego, jak również odstęp zmian w czasie.
Aktualnie uważa się, iż stwardnienie rozsiane jest chorobą autoimmunologiczną, w której układ odpornościowy gospodarza zwalcza komórki własnego organizmu, w tym przypadku w tkance nerwowej. Mniej powszechny jest pogląd o neurodegeneracyjnym charakterze o niejasnym podłożu metabolicznym. Niektóre badania wskazują na zależność między występowaniem stwardnienia rozsianego a konsumpcją mleka (a konkretnie białek błony otaczającej kuleczkę tłuszczową mleka, MFGM)[2][3][a]. Rozważa się również rolę zakażeń wirusowych (np. wirusem Epsteina-Barr) oraz pewnych innych, nieznanych czynników środowiskowych. Niektórzy wskazują również na znaczenie niedoboru witaminy D przede wszystkim w dzieciństwie. Najnowsze doniesienia wskazują również, że przyczyną SM może być przewlekła mózgowo-rdzeniowa niewydolność żylna.
Stwardnienie rozsiane może powodować wiele objawów i zespołów objawów; najczęściej są to zaburzenia ruchowe, czuciowe, móżdżkowe (zaburzenia równowagi), zaburzenia widzenia, zaburzenia autonomiczne, zespoły bólowe oraz objawy psychiatryczne: zaburzenia poznawcze i zaburzenia nastroju. Częstym objawem jest również przewlekłe zmęczenie. Stwardnienie rozsiane jest jedną z najczęstszych przyczyn niepełnosprawności u osób młodych, aczkolwiek wielu pacjentów może doświadczać łagodnego przebiegu.
Stwardnienie rozsiane może przyjąć jedną z poniższych form:
- postać rzutowo-remisyjną (relapsing-remitting)
- postać wtórnie postępującą (secondary progressive)
- postać pierwotnie postępującą (primary progressive)
- postać postępująco-nawracającą (progressive relapsing).
Obecnie nie jest znane leczenie przyczynowe stwardnienia rozsianego, jednak znaczna liczba chorych na świecie i prowadzący do niepełnosprawności przebieg choroby sprawiają, że na świecie przeprowadza się liczne próby lecznicze z coraz to nowymi substancjami.
- ↑ G. Rosati, The prevalence of multiple sclerosis in the world: an update, „Neurological Sciences: Official Journal of the Italian Neurological Society and of the Italian Society of Clinical Neurophysiology”, 22 (2), 2001, s. 117–139, DOI: 10.1007/s100720170011, PMID: 11603614.
- ↑ D. Malosse i inni, Correlation between milk and dairy product consumption and multiple sclerosis prevalence: a worldwide study, „Neuroepidemiology”, 11 (4–6), 1992, s. 304–312, DOI: 10.1159/000110946, PMID: 1291895.
- ↑ PJ Butcher, Milk consumption and multiple sclerosis – An etiological hypothesis, „Medical Hypotheses”, 19 (2), 1986, s. 169–178, DOI: 10.1016/0306-9877(86)90057-5, PMID: 3634908.
- ↑ Fereshteh Ashtari i inni, Cow’s milk allergy in multiple sclerosis patients, „Journal of Research in Medical Sciences”, 18 (Suppl 1), 2013, S62–65, PMID: 23961290, PMCID: PMC3743324.
<ref> dla grupy o nazwie „uwaga”, ale nie odnaleziono odpowiedniego znacznika <references group="uwaga"/>