Synestezja

Synestezja (gr. συναίσθησις synaísthēsis „równoczesne postrzeganie”, od σύν sýn „razem” i αἴσθησις aísthēsis „poznanie poprzez zmysły”)^[1][2] – stan lub zdolność, w której doświadczenia jednego zmysłu (np. wzroku) wywołują również doświadczenia charakterystyczne dla innych, na przykład odbieranie niskich dźwięków wywołuje wrażenie miękkości, barwa niebieska odczuwana jest jako chłodna, obraz litery lub cyfry budzi skojarzenia kolorystyczne itp.

Istnieją dwie teorie, tłumaczące to zjawisko. Według teorii Simona Baron-Cohena u osób doświadczających synestezji mogą występować dodatkowe połączenia w mózgu, które łączą obszary normalnie ze sobą niepołączone. Druga teoria mówi, że liczba połączeń synaptycznych jest taka sama, a mieszanie się odbieranych doświadczeń wynika z tego, iż zachwiana jest równowaga pomiędzy hamowaniem i wyciszaniem docierających impulsów w mózgu.

Przypadek najbardziej rozległej synestezji, połączonej z niezwykłą pamięcią, opisał Aleksandr Łurija, którego pacjentem był Sołomon Szerieszewski. Rodzaj synestezji swojego pacjenta Łurija tłumaczył przykładem: „Każdy słyszany przez niego dźwięk łączył się jednocześnie z kolorem, światłem, smakiem i dotykiem”. Równocześnie Szerieszewski był mnemonistą niezdolnym do zapominania. Po latach badań Łurija nie dostrzegł „wyraźnych granic” pamięci „pacjenta S”^[3].

W literaturze, synestezja jest to środek stylistyczny polegający na przypisywaniu jakiemuś zmysłowi wrażeń odbieranych innym zmysłem. Szczególne znaczenie miała w literaturze symbolizmu, w korespondencji sztuk.