Szamasz-metu-uballit (akad. Šamaš-metu-uballiṭ[1], w transliteracji z pisma klinowego zapisywane m(d)GIŠ.NU/NU11-UG5.GA-TI.LA[2]; tłum. „Szamasz ożywił zmarłego”[3]) – asyryjski książę, syn Asarhaddona (681-669 p.n.e.), brat Aszurbanipala (669-627? p.n.e.)[4].
Szamasz-metu-uballit w powiązaniu z innymi członkami rodziny królewskiej wzmiankowany jest w dwóch tekstach: uszkodzonym dokumencie administracyjnym opisującym przygotowania do ceremonialnego bankietu i tzw. Traktacie królowej Zakutu[1]. W pierwszym z nich, w nieznanym z powodu uszkodzenia tekstu kontekście, wymieniany jest „następca tronu” (Aszurbanipal), Szerua-eterat, Szamasz-szuma-ukin, Aszur-etel-szame-erseti-muballissu, a następnie Szamasz-metu-uballit[3][5]. W drugim tekście królowa Zakutu, działając w imieniu swego „ukubionego wnuka” Aszurbanipala, który dopiero co zasiadł na asyryjskim tronie, zmusza Szamasz-szuma-ukina, Szamasz-metu-uballita i innych niewymienionych z imienia braci Aszurbanipala do złożenia mu przysięgi wierności[3][6].
Opierając się na pewnych wzmiankach w tekstach Elnathan Weissert zasugerował, iż Szamasz-metu-uballit mógł być - po Sin-nadin-apli i Szamasz-szuma-ukinie - trzecim najstarszym synem Asarhaddona[3][4]. Tym samym, po śmierci Sin-nadin-apli, który wyznaczony był pierwotnie na następcę tronu, Szamasz-szuma-ukin i Szamasz-metu-uballit pozostaliby jedynymi starszymi żyjącymi braćmi Aszurbanipala[4]. O tym, iż Aszurbanipal, już po wyznaczeniu na nowego następcę tronu, posiadał więcej niż jednego starszego brata, świadczy wzmianka w Traktacie sukcesyjnym Asarhaddona (wersy 55-56), w którym składający przysięgę przyrzeka Aszurbanipalowi, iż nie osadzi na tronie asyryjskim żadnego z „jego braci, starszych lub młodszych” (ŠEŠ.MEŠ-šú GAL.MEŠ TUR.MEŠ)[7]. Sam Aszurbanipal w jednej ze swych inskrypcji (K 2694+) stwerdza również, iż to właśnie on „spośród swych starszych braci” był ulubionym synem Asarhaddona[8]. Warto zaznaczyć, iż w jakiś czas po powstaniu inskrypcji słowo „starszych” (rabûtu) zostało z niej usunięte[8]. Zdaniem Elnathana Weisserta najlepszym kandydatem na „brakującego” starszego brata Aszurbanipala jest Szamasz-metu-uballit, jako że to właśnie on wymieniany jest obok Szamasz-szuma-ukina w Traktacie królowej Zakutu[4]. Żaden z zachowanych tekstów nie wyjaśnia jednak, czemu Szamasz-metu-uballit miałby być pominięty przy wyborze nowego następcy tronu[3]. Opierając się na jego imieniu („Szamasz ożywił zmarłego”) Weissert zaproponował, że powodem mogło być jego słabe zdrowie[4]. Inni badacze wskazują jednak, iż w korpusie znanych tekstów nowoasyryjskich nie ma ani jednego, który mówiłby o złym stanie zdrowia tego księcia, a jego imię odnosić się może równie dobrze do jakichś komplikacji związanych z jego narodzinami[3].
Szamasz-metu-uballita, biorą pod uwagę rzadkość jego imienia, należy najprawdopodobniej identyfikować z jego imiennikiem, który w korpusie tekstów nowoasyryjskich wzmiankowany jest w trzech dokumentach administracyjnych i jest autorem trzech listów do króla[9].
| Asarhaddon | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Sin-nadin-apli syn | Szamasz-szuma-ukin syn | Szamasz-metu-uballit syn | Aszurbanipal syn | Aszur-takisza-liblut syn | Aszur-mukin-pale’a syn | Aszur-etel-szame-erseti-muballissu syn | Sin-per’u-ukin syn | Aszur-szarrani-muballissu syn | Szerua-eterat córka | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- ↑ a b Novotny J., Singletary J., Family Ties: Assurbanipal’s Family ..., s. 169.
- ↑ Szamasz-metu-uballit (warianty zapisu imienia). oracc.museum.upenn.edu. [dostęp 2019-11-26]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Novotny J., Singletary J., Family Ties: Assurbanipal’s Family ..., s. 170.
- ↑ a b c d e Weissert E., Aššur-bāni-apli, w: Radner K. (red.), The Prosopography ..., s. 162.
- ↑ SAA 07 154: Accounts from Ceremonial Banquet. oracc.museum.upenn.edu. [dostęp 2019-11-26]. (ang.).
- ↑ SAA 02 008: Zakutu Treaty. oracc.museum.upenn.edu. [dostęp 2019-11-26]. (ang.).
- ↑ SAA 02 006: Esarhaddon’s Succession Treaty. oracc.museum.upenn.edu. [dostęp 2019-11-26]. (ang.).
- ↑ a b Novotny J., Singletary J., Family Ties: Assurbanipal’s Family ..., s. 168.
- ↑ Novotny J., Singletary J., Family Ties: Assurbanipal’s Family ..., s. 169, przypis 9.