TKS (statek kosmiczny)

TKS (ros. Транспортный корабль снабжения, trb. Transportnyj korabl snabżienia; w tłum na pol. "Transportowy statek zaopatrzeniowy") – radziecki załogowy statek kosmiczny zaprojektowany pod koniec lat 60. XX wieku, przewidziany do wymiany załóg i zaopatrywania radzieckich wojskowych stacji orbitalnych Ałmaz. Został zaprojektowany w wersjach załogowej i dostawczej. Ze względu na zamknięcie programu Ałmaz nie został umieszczony w kosmosie w wersji załogowej, odbyło się tylko kilka lotów testowych^[1].

Statek TKS miał składać się z dwóch głównych części^[1]:

• WA (ros. Возвращаемый аппарат, Wozwraszczajemyj apparat) – kapsuła załogowa, która miała powracać na Ziemię z załogą,
• FGB (ros. Функционально-грузовой блок, Funkcyonalno-gruzowoj błok) – moduł orbitalny zawierający silniki manewrowe, paliwo, a także duży przedział hermetyzowany (znacznie większy niż w statkach Sojuz, przeznaczony przede wszystkim do transportu zaopatrzenia), oraz urządzenie cumownicze.

Obydwa moduły mogły być stosowane także niezależnie od siebie jako statki załogowe (WA) lub zaopatrzeniowe (FGB). FGB mógł być także używany jako moduł manewrowy dla systemu Ałmaz/TKS.

Przeprowadzono kilka lotów testowych kompletnych statków TKS i samych kapsuł, jednak system ten nie został nigdy wykorzystany operacyjnie w roli, dla jakiej został skonstruowany^[1]. W późniejszych latach na bazie bloku FGB z tego projektu powstały inne statki i moduły orbitalne, m.in. cztery laboratoria stacji Mir^[2] i rosyjski moduł Zaria^[2] Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS). Spółka Excalibur Almaz planowała wykorzystanie zmodernizowanego sprzętu z projektów TKS i Ałmaz do programu turystyki kosmicznej oraz lotów zaopatrzeniowych na ISS^[3].