Taczanka (ros. i ukr. тачанка) – resorowany zaprzęg konny z ciężkim karabinem maszynowym, wynaleziony przez ukraińskiego anarchistę i rewolucjonistę Nestora Machnę[1].
Wśród różnych wyjaśnień pochodzenia tej nazwy najczęściej łączy się ją z polskim określeniem „najtyczanka”, odnoszącym się do popularnego powozu (bryczki), którego nazwa powstała od miasta Neutitschein (Nowy Jiczyn), choć sam jej źródłosłów pochodzi wyraźnie od ukraińskiego тачка (taczka), тачати (taczaty)[2].
Taczanka stała się jednym z symboli wojny domowej w Rosji (1917–1920/1924), stąd też powstały liczne upamiętniające ją pomniki. Najsłynniejszy z nich, znany jako Legendarna Taczanka, znajduje się w Kachowce na Ukrainie[3]. Powstała także Pieśń o taczance, skomponowana przez radzieckiego kompozytora Konstantina Listowa. Istnieje również polska wersja utworu, przetłumaczona z języka rosyjskiego przez Leona Pasternaka[4].