Back Taweret Afrikaans إيبت Arabic تاورت ARZ Таўрт Byelorussian Таурт Bulgarian তাওয়েরেত Bengali/Bangla Llista de personatges de la mitologia egípcia#T Catalan Tveret Czech Таурт CV Thueris Danish
| opiekunka matek i położnic, niemowląt i dzieci, strażniczka domu i snu | |
 Statuetka Tawaret (Muzeum Egipskie w Kairze) | |
| Inne imiona |
Toeris, Tauret |
|---|---|
| Występowanie | |
| Przydomek |
Pani Horyzontu |
| Teren kultu | |
| Rodzina | |
| Ojciec | |
Tawaret (również Tauret, (stgr.) Thoueris, Thoeris lub Toeris) – starożytne egipskie bóstwo opiekuńcze chroniące kobiety podczas ciąży, porodu i połogu[1], uważane za opiekunkę niemowląt i małych dzieci[2], strażniczkę domu i snu, wszechmocną obrończynię przed złymi duchami[3].
Przedstawiano ją w postaci ciężarnej hipopotamicy o obwisłych piersiach, z paszczą, ogonem, grzbietem krokodyla i łapami lwa[2][1], wspartą na amulecie sa – magicznym symbolu ochrony; niekiedy dzierżyła węzeł anch lub pochodnię, której płomień miał odpędzać złe siły[4][5].
Jej hieroglif ta-uret (tʒ.wrt) oznaczał „wielka”[5][2]. Była córką boga Re, czasem uważano ją za matkę Izydy i Ozyrysa. Według Plutarcha była konkubiną Seta pod postacią samicy hipopotama[6], jednak opuściła go, by stanąć u boku Horusa podczas walki o tron Egiptu.
Kult jej sięga okresu predynastycznego, kiedy była znaczącą boginią, później jednak utracił swą siłę, gdy Tawaret zdegradowano do roli demona opiekuńczego[2]. Choć nigdy nie włączono do oficjalnego panteonu egipskiego, oddawano jej cześć nie tylko w Tebach, ale i w innych rejonach[5]. W Epoce Późnej stanowiła wraz z Besem popularną parę bóstw domowych[1].
Z reguły nie dedykowano jej świątyń[a], lecz w domostwach stawiano kapliczki w formie naosu jako opiekunce ogniska domowego[b], polecając jej pieczy każdego nowonarodzonego. Wizerunkami Toeris zdobiono nogi, wezgłowia i oparcia łóżek (zwłaszcza kobiet rodzących) oraz siedzenia (szczególnie przeznaczone dla kobiet)[7], a nawet kobiece przybory toaletowe[4]. Wyobrażenia jej umieszczano na wyrabianych z zębów hipopotama nożach magicznych o przypisywanej im właściwości unicestwiania złych demonów[8]; występują też w winietach Księgi umarłych i na płaskorzeźbach świątyń[4].
Cenione funkcje opiekuńcze Tawaret sprawiały, że powszechnie noszono jej amulety[c] dla ochrony przed złymi urokami[6], w szczególności skuteczne dla kobiet rodzących[9]. Szczególnym elementem magii imitacyjnej były fajansowe figurki bogini, puste wewnątrz i z otworem umieszczonym w lewej piersi, z których po napełnieniu wyciekało kroplami mleko; miały one zapewniać zdrowy okres karmienia wraz z błogosławieństwem dla matki i niemowlęcia[10].
W egipskiej astronomii Tawaret kojarzono z nieboskłonem północnym i powszechnie określano jako Panią Horyzontu[potrzebny przypis]. Pod jej postacią przedstawiano konstelację Wielkiej Niedźwiedzicy, np. w znanym wyobrażeniu zodiaku zachowanym w Denderze[11].
- ↑ a b c Daumas 1973 ↓, s. 471.
- ↑ a b c d Lipińska i Marciniak 1986 ↓, s. 209.
- ↑ Drioton 1970 ↓, s. 40.
- ↑ a b c Lurker 1995 ↓, s. 226.
- ↑ a b c Russo Pavan 2002 ↓, s. 70.
- ↑ a b Rachet 2001 ↓, s. 349.
- ↑ Daumas 1973 ↓, s. 240, 360.
- ↑ Černý 1974 ↓, s. 64.
- ↑ Daumas 1973 ↓, s. 308.
- ↑ Siegfried Morenz: Bóg i człowiek w starożytnym Egipcie. Warszawa: PIW, 1972, s. 133-134.
- ↑ Kazimierz Michałowski: Nie tylko piramidy… Sztuka dawnego Egiptu. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1966, s. 92.
<ref> dla grupy o nazwie „uwaga”, ale nie odnaleziono odpowiedniego znacznika <references group="uwaga"/>