Wielki sarkofag Ludovisi

Wielki sarkofag Ludovisi

Data powstania	III wiek
Medium	marmur
Wymiary	1,53×2,73 m
Miejsce przechowywania
Lokalizacja	Muzeum Narodowe w Rzymie
Multimedia w Wikimedia Commons

Wielki sarkofag Ludovisi – pochodzący z III wieku wielki sarkofag rzymski z reliefem o treści batalistycznej, znajdujący się w zbiorach Palazzo Altemps, części Muzeum Narodowego w Rzymie^[1].

Sarkofag ma 1,53 m wysokości i długość 2,73 m^[2][3]. Odnaleziony został w 1621 roku^[2] w grobowcu przy via Tiburtina^[3]. Jego nazwa pochodzi od pierwszego właściciela, kardynała Ludovico Ludovisiego (1595-1632), kolekcjonera dzieł sztuki starożytnej^[1]. Front sarkofagu pokrywa wielki relief ukazujący scenę bitwy między Rzymianami i barbarzyńcami^[1], przypuszczalnie starcie cesarza Decjusza z Gotami^[2]. Złożona scena została podzielona na cztery pasy; w dolnej części znajdują się leżący i klęczący pokonani barbarzyńcy, u góry natomiast widnieją piesi i konni żołnierze rzymscy^[2][3]. Centralną postacią jest pędzący na koniu młody wódz rzymski ukazany bez hełmu na głowie i z uniesioną prawą ręką, którą zachęca wojsko do bitwy^[2][3]. Identyfikuje się go z Herenniuszem lub Hostylianem, synami cesarza Decjusza^[3]. Na czole młodzieńca wyryty jest symbol krzyża, związany z popularnym wówczas w rzymskim wojsku kultem Mitry^[1].

Cały relief charakteryzuje się wysokim poziomem wykonania, z ekspresyjnym ukazaniem postaci i dbałością o detale^[2][3]. Na pozór chaotyczna scena bitwy jest czytelna i dbale rozplanowana^[2]. Całość nawiązuje stylistycznie do sztuki okresu Antoninów i klasycznych wzorców greckich^[3]. Rozmiary reliefu potęgują efekty światłocieniowe, zaś zachowane ślady złocenia wskazują, że pierwotnie całość pokryta była barwną polichromią^[2].

Wieko sarkofagu, z reliefami przedstawiającymi wziętą do niewoli barbarzyńską rodzinę oraz kobiece popiersie, znajduje się obecnie w muzeum w Moguncji^[1]. Pierwotnie znajdowała się na nim także zatarta już dzisiaj inskrypcja^[1].