Back Voklüz Azerbaijani Карстов извор Bulgarian Kraško vrelo BS Vyvěračka Czech Karstquelle German Καρστική πηγή Greek Karst spring English Reelfluejo Esperanto Resurgencia Spanish چشمه کارستی Persian
Wywierzysko, reokren – typ bardzo wydajnego źródła krasowego[1]. Najczęściej występuje w regionach górskich. Jest to przeważnie źródło typu wokluzyjskiego (od nazwy francuskiej miejscowości – Fontaine-de-Vaucluse[2]) – nazwa źródła, w którym wypływają na powierzchnię wody podziemne na obszarach krasowych. Wydajność takiego źródła może być znaczna; jeśli jest mniejsza od ilości wody wpływającej do ponoru (wchłonu), wówczas mówimy o ujemnym bilansie zlewni.
Przykładami wywierzysk są Lodowe Źródło w Dolinie Kościeliskiej oraz wywierzyska Chochołowskie, Bystrej, Goryczkowe i Olczyskie w Tatrach[1], a także Siedem Źródeł na Górze Świętej Anny[3].
Wywierzyska bywają mylone z wypływem krasowym, którego przykładem jest Wypływ spod Pisanej w Tatrach, w Dolinie Kościeliskiej.
Rzadko w Polsce spotykany rodzaj wywierzyska wypływającego w jaskini znajduje się w rezerwacie przyrody Zimny Dół[4].
Wywierzyska zasiedlane są przez gatunki związane z wodami podziemnymi oraz strumieniami czy potokami. Organizmy występujące w reokrenach to: krenobionty i krenofile.
Wywierzyska są elementem jaskiniowego systemu wód krasowych. Są wykorzystywane przy nurkowaniu jaskiniowym. W Polsce są tylko dwa nadające się do tego celu: w Jaskini Kasprowej Niżnej i Wywierzysku Bystrej[5].
- ↑ a b Grzegorz Barczyk: Wywierzyska tatrzańskie. Tatrzański Park Narodowy; Z miłości do gór. [dostęp 2015-10-20].
- ↑ Geologic/Hydrogeologic Setting and Classification of Springs. W: Philip Elmer LaMoreaux: Springs and Bottled Waters of the World: Ancient History, Source, Occurrence, Quality and Use. Springer, 2001, s. 57. ISBN 978-3-540-61841-6. [dostęp 2014-09-24]. (ang.).
- ↑ Geopark Góra Świętej Anny, Wywierzysko “Siedem Źródeł” martwica wapienna. Geologiczno – edukacyjna ścieżka po Górze Świętej Anny, Tablica 13. [dostęp 2015-10-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-05)].
- ↑ Wycieczka do rezerwatu Zimny Dół. Krakowskie okolice. [dostęp 2015-10-20].
- ↑ Polska strona taternictwa jaskiniowego. [dostęp 2020-01-09].