Zaolzie

Ten artykuł dotyczy regionu Śląska. Zobacz też: Zaolzie (ujednoznacznienie).

Zaolzie (niem. Olsa-Gebiet^[a][1], gw. Zaolzi, cz. Záolží, Záolší) – używana głównie w Polsce i przez polską mniejszość w Czechach^[2] potoczna nazwa tej części dawnego Księstwa Cieszyńskiego (inaczej Śląska Cieszyńskiego), która była według lokalnego porozumienia polskiej i czeskiej rad narodowych z dnia 5 listopada 1918 pod tymczasową kontrolą polskiej administracji, a na Konferencji w Spa w 1920, po arbitralnym podziale regionu między Polskę i Czechosłowację, została przez mocarstwa przyznana Czechosłowacji (dziś Czechy). Nazwa pochodzi od rzeki Olzy^[b], stanowiącej od 1920 w okolicach Cieszyna granicę pomiędzy Polską i Czechosłowacją^[c]. Od północy i wschodu obszar Zaolzia ograniczany jest granicą polsko-czeską wzdłuż granic obecnych powiatów wodzisławskiego i cieszyńskiego. Od zachodu za granicę uważa się historyczną granicę językową^[d], od południa granicą czesko-słowacką.

Obszar Zaolzia był według ostatniego austriackiego spisu w 1910 zamieszkały głównie przez ludność polskojęzyczną (123 tysiące) z mniejszościami czesko- (32 tysiące) i niemieckojęzyczną (22 tysiące). Poza granicami Zaolzia, w tradycyjnie czeskojęzycznej części Śląska Cieszyńskiego znajdowało się kolejne 35 tysięcy Polaków, głównie imigrantów z Galicji. W 1938 Polska zajęła nieco większy obszar niż ten ograniczony granicą z 1918 roku, który wynosił 805 km², a jego populacja liczyła około 258 tysięcy osób^[3].