Architetura

L'architetura a l'é sia 'l process sia 'l prodot dla pianificassion, dël proget e dla costrussion d'edifissi e d'àutre struture fìsiche. J'euvre architetòniche, ant la forma material dl'edifissi, a son soens considerà 'd sìmboj colturaj e d'euvre d'art. Ëd sivilisassion antiche a son soens identificà con lòn ch'a-i resta ëd sòj travaj architetònich, 'me pr'esempi le Piràmide Egissie o 'l Colossé ëd Roma. "Architetura" a peul vorèj dì:

• Na paròla genérica për descrive j'edifissi e d'àutre struture fìsiche.
• L'art e la siensa 'd progeté e batì d'edifissi e d'àutri oget.
• Lë stil e le costume dla progetassion e dla costrussion dj'edifissi e dj'àutri oget.
• La pràtica dl'architet, anté che fé dl'architetura a pija 'l sust d'eufre n'euvra professional.
• L'atività 'd progetassion ëd n'architet dal macro-livel (urbanìstica, paisagìstica) al micro-livel (detaj architetònich e mobilia).
• Ël mòt a l'é dovrà 'dcò an informàtica për indiché la costrussion ëd qualsëssìa sòrt ëd sistema.

Për lòn ch'a rësguarda j'edifissi, l'architetura a comprend le fasson ëd progeté, dissegné e batì djë spassi con ëd giustificassion fonsionaj, técniche, sociaj, ambientaj e estétiche. Sòn a ciama d'esse adret a gestì e organisé ij materiaj, la tecnologìa, le lus e j'ombre. A fa part dl'architetura 'dcò la produssion dle schede dë spiegassion e dle stime 'd cost e l'aministrassion dla costrussion con sòj përmess da j'autorità. Sta documentassion prodovùa da l'architet a l'é fàita 'd sòlit da disegn, piante e specificassion técniche, ma a dev nen manchè la definission dij comportament struturaj dl'edifissi già batì o da batì.