Democrazia

Il term democrazia (dal grec vegl δημοκρατία ‹domini dal pievel›; da δῆμος dēmos ‹pievel, populaziun dal stadi› e κρατός kratós ‹pussanza, domini›) designescha oz furmas da domini, urdens politics u sistems politics en ils quals la pussanza e regenza parta dal pievel. Quel participescha ubain directamain (democrazia directa) ubain tras represchentants (democrazia indirecta) a tuttas decisiuns che pertutgan la publicitad a moda lianta.^[1] Elements tipics d’ina democrazia moderna èn elecziuns libras, il princip da maioritad e da consens, la protecziun da las minoritads, l’acceptanza d’in’opposiziun politica, la separaziun da las pussanzas, la constituziunalitad da tut agir statal, la protecziun dals dretgs fundamentals sco er l’observaziun dals dretgs umans e dals burgais. Damai ch’il domini vegn exequì tras l’entir pievel, èn la libertad d’opiniun e da pressa da muntada centrala per il process da furmaziun da la voluntad.

Tar bleras da las democrazias existentas sa tracti da republicas. Ma er monarchias modernas èn daventadas cumpatiblas en blers reguards cun la noziun da la democrazia – uschia èn sa furmadas furmas statalas maschadadas sco la monarchia parlamentara che uneschan en sai ils elements centrals d’ina democrazia.

Igl existan differentas furmas da mesirar il grad da democratisaziun. Tenor l’index da democrazia vivevan il 2016 be radund 4,5 % da la populaziun mundiala en ‹democrazias cumplettas›, il rest en ‹democrazias incumplettas›, en sistems parzialmain democratics (per part cun tratgs autoritars) u en autocrazias.

1. ↑ Dieter Fuchs: Demokratie. En: Dieter Fuchs, Edeltraud Roller (ed.): Lexikon Politik. Hundert Grundbegriffe. Reclam, Stuttgart 2009, p. 38–43.