Back Heilige Romeinse Ryk Afrikaans Heiliges Römisches Reich ALS «ቅዱስ ሮማዊ መንግሥት» Amharic Sacro Imperio Romano Chermanico AN Hālig Rōmānisc Rīce ANG पवित्र रोम साम्राज्य ANP الإمبراطورية الرومانية المقدسة Arabic الامبراطوريه الرومانيه المقدسه ARZ Sacru Imperiu Romanu Xermánicu AST Müqəddəs Roma imperiyası Azerbaijani
Sontg Imperi roman (latin Sacrum Romanum Imperium) è stà la denominaziun uffiziala per il domini dals imperaturs roman-tudestgs dal temp medieval fin l’onn 1806. Il num da l’Imperi sa deducescha da la pretensiun dals regents medievals da cuntinuar cun la tradiziun da l’Imperi roman antic e da legitimar il domini sco sontga veglia da Dieu en il senn cristian. Per differenziar quest imperi da l’Imperi tudestg fundà il 1871 discurr’ins er da l’‹Imperi vegl›.
L’Imperi è sa furmà en il 10avel tschientaner sut la dinastia dals Ottons or dal Reginavel ostrofrancon, pli baud carolingic. Il num Sacrum Imperium è documentà l’emprima giada l’onn 1157 ed il titel Sacrum Romanum Imperium l’onn 1254. Dapi il 15avel tschientaner sa fa valair plaun a plaun l’agiunta da naziun tudestga (latin Nationis Germanicæ).
A basa da ses caracter pre- e surnaziunal n’è l’Imperi mai sa sviluppà ad in stadi naziunal da tempra moderna. L’Imperi è restà ina furmaziun manada monarchicamain e marcada dals Stans da l’Imperi cun mo paucas instituziuns communablas. L’extensiun ed ils cunfins dal Sontg Imperi roman èn sa midads considerablamain en il decurs dals tschientaners. Durant sia pli gronda extensiun cumpigliava l’Imperi bunamain l’entir territori da l’Europa Centrala e dal Sid d’ozendi.
Dapi l’entschatta dal temp modern tempriv n’era l’Imperi structuralmain betg pli abel da manar guerras offensivas u d’engrondir la pussanza. Da lura ennà èn la protecziun giuridica ed il mantegniment da la pasch a l’intern vegnids considerads sco intents principals da l’Imperi. L’Imperi dueva procurar per quietezza, stabilitad e la soluziun paschaivla da conflicts cun franar la dinamica da la pussanza. Ils subdits dueva l’Imperi proteger da despotissem dals suverans, ed ils pitschens stans da l’Imperi da violaziuns dal dretg tras stans da l’Imperi pli gronds e l’imperatur. Ultra da quai adempliva quel in’impurtanta funcziun per segirar la pasch en il sistem da las pussanzas europeicas, damai ch’era stadis vischinants eran integrads dapi il 1648 sco stans en l’urden constituziunal da l’Imperi.
Dapi il 18avel tschientaner ha l’Imperi pudì proteger pli e pli pauc sias parts cunter la politica expansiva da pussanzas internas ed externas. Quai è stà ses pli grond deficit ed in dals motivs per ses declin. Tras las conquistas da Napoleun e la fundaziun da la Confederaziun dal Rain ch’è resultada da quellas, è l’Imperi daventà quasi inabel d’agir. L’epoca dal Sontg Imperi roman da naziun tudestga è ida a fin ils 6 d’avust 1806 cun la demissiun da l’imperatur Franz II.