Lingua ngrisa

Lu ngrisi (o nglisi; nomu ndìgginu: English) è na lingua indoeuropea appartinenti ô vrancu occidintali dî lingui girmànichi, nzèmmula cu l'ulannisi, cu l'àutu e vasciu tudiscu, cû fiammingu e cû frisuni. È la lingua parrata nta l'Amèrica dû Nord, nta l'Australia, nta lu Regnu Unitu, nta l'Africa dû Sud, nta la Nova Zilanna e nta tanti àutri paisi.

Lu ngrisi òccupa na pusizzioni particulari, nun sulu rispettu ê lingui girmànichie, ma puru ô nternu dû gruppu linguìsticu indoeuropeu: havi simprificatu e canciatu la propia struttura d'avvicinàrisi oramai cchiù a na lingua isulanti chiuttostu ca a na lingua flissiva. Dû puntu di vista dû vucabbulariu, tuttavia, cunteni cchiù tèrmini d'urìggini nun girmànica (spiciarmenti latina) ca girmànica, e pi chissu è la lingua cchiù aperta â trasuta di novi tèrmini d'àutri lingui.

Ntô corsu dû sèculu XX lu ngrisi addivintò la lingua franca p'eccillenza, abbattennu la pricidenti suprianata dû francisi chi a sò tempu avìa sustitutu lu talianu e lu latinu a fini di cumunicazzioni diprumàtica e scintìfica. È oi puru strumentu pâ cumunicazzioni ntra etnìi privi di cunnissioni culturali, scintìfichi o pulìtichi.

Si càrcula ca li parranti ngrisi comu lingua matri (English as a native language, ENL) s'agghicanu a circa 350 miliuna; li parranti di English as a second language (ESL), zoè appressu â lingua nazziunali o nativa, circa 300 miliuna, li parranti di English as a foreign language (EFL), zzoè comu una lingua nzignata a scola ma nun 'n usu ntô propiu paisi, circa 100 miliuna. Lu nùmmaru di chiddi chi nun ùsanu lu ngrisi comu lingua matri supira dunca chiddu di chiddi ca lu pàrranu di nasciuta.