NATO-ovo bombardovanje SR Jugoslavije

Operacija Saveznička sila
Dio Rata na Kosovu
Novi Sad nakon bombardovanja naftne rafinerije
Datum 24. 3. – 10. 6. 1999. (78 dana) Lokacija Srbija, Crna Gora Ishod pobjeda NATO-a; povlačenje vojske SR Jugoslavije s Kosova Casus belli progon Albanaca sa Kosova
Sukobljeni
NATO	SR Jugoslavija
Vođe
Wesley Clark Javier Solana Rupert Smith Tony Blair Bill Clinton Jacques Chirac	Slobodan Milošević Dragoljub Ojdanić Nebojša Pavković Vlastimir Đorđević Svetozar Marjanović
Vojne snage
Više od 1.031 borbenih zrakoplova	85.000-114.000 vojnika 20.000 policajaca 15.000 dobrovoljaca
Posljedice
2 poginulih vojnika 1 F-117A Nighthawk 1 F-16C Fighting Falcon oko 30 bezpilotnih letjelica	Srbija 93 poginula vojnika SRJ[1] Kosovo 174 poginulih vojnika SRJ[1] Crna Gora 2 poginulih vojnika SRJ[1] Ukupno 269 vojnika
Srbija 489–528 poginulih civila (procjena Human Rights Watch-a)[2] 187 civila (procjena Fonda za humanitarno pravo)[1]Kosovo 220 poginulih albanskih civila 46 poginulih srpskih i drugih nealbanskih civila[1]Crna Gora 7 poginulih civila[1]

Organizacija Severnoatlantskog sporazuma (NATO) izvela je kampanju vazdušnog bombardovanja Savezne Republike Jugoslavije tokom rata na Kosovu. Vazdušni udari trajali su od 24. marta do 10. juna 1999. Tada je postignut sporazum koji je nalagao povlačenje jugoslovenskih oružanih snaga sa Kosova i uspostavljanje Privremene administrativne misije Ujedinjenih nacija (UNMIK). Službeni kodni naziv kampanje bio je Operacija Saveznička sila (engleski: Operation Allied Force), dok su je Sjedinjene Američke Države nazivale Operacija Plemeniti nakovanj (engleski: Operation Noble Anvil).^[3] U Jugoslaviji je ime operacije pogrešno prevedeno kao Milosrdni anđeo.^[4]

NATO je izjavio da proterivanje Albanaca u susedne zemlje ima potencijal da destabilizuje region. Jugoslovenske postupke prethodno su osudile mnoge međuvladine organizacije, kao što su UN i NATO, ali i brojne nevladine organizacije.^[5][6] Odbijanje Jugoslavije da potpiše sporazum iz Rambouilleta NATO je upotrebio kao opravdanje za primenu sile. Zemlje članice NATO-a pokušale su pridobiti ovlaštenje Saveta bezbednosti za vojni poduhvat. Međutim, usprotivile su im se Kina i Rusija, koje su naznačile da će staviti veto na takvu meru. Stoga je NATO bez odobrenja Ujedinjenih nacija započeo kampanju navodeći da je to humanitarna intervencija. NATO je tom prilikom zanemario Povelju Ujedinjenih nacija, koja zabranjuje primenu sile osim kada to odluči Savet bezbednosti ili kada je to potrebno radi samoodbrane od oružanog napada.^[7]

U NATO-ovom bombardovanju poginulo je približno 1.000 pripadnika jugoslovenskih snaga bezbednosti i između 489 i 528 civila. Uništeni su i oštećeni mostovi, industrijska postrojenja, bolnice, škole, spomenici kulture, privatna preduzeća, kasarne i vojni objekti. Ekonomski eksperti iz Grupe 17 procenili su štetu na približno 30 milijardi dolara. U danima nakon povlačenja jugoslovenske vojske Kosovo je napustilo više od 164.000 Srba i 24.000 Roma. Mnogi od preostalih nealbanskih civila i Albanci koji su posmatrani kao kolaboracionisti bili su žrtve fizičkog nasilja, otmica i ubistava.^[8][9][10] Posle ratova u bivšoj Jugoslaviji Srbija je postala dom najvećem broju izbeglica i interno raseljenih lica u Evropi.^[11][12]

Bombardovanje SR Jugoslavije bilo je drugo važnije vojno uplitanje NATO-a nakon bombardovanja Republike Srpske (1995). Bio je to prvi put da je NATO primenio vojnu silu bez izričitog odobrenja Saveta bezbednosti, tj. bez međunarodnopravnog odobrenja,^[13] što je pokrenulo debate o legitimnosti intervencije [sr; en].

1. ↑ ^{1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5} „Koliko je bilo poginulih u NATO bombardovanju”. E-Novine. 23. ožujka 2012. Pristupljeno 7. srpnja 2013. 
2. ↑ „Civilian deaths in the NATO air campaign”. Human Rights Watch. veljača 2000. Pristupljeno 7. srpnja 2013. 
3. ↑ Bonnén, Preben (2003). Towards a common European security and defence policy: the ways and means of making it a reality. LIT Verlag Berlin-Hamburg-Münster. str. 188. ISBN 978-3-8258-6711-9. 
4. ↑ RTS: „Poreklo imena ’Milosrdni anđeo’” Arhivirano 2 November 2012 na Wayback Machine-u, 26 March 2009
5. ↑ Jordan, Robert S. (2001). International organizations: A comparative approach to the management of cooperation. Greenwood Publishing Group. str. 129. ISBN 9780275965495. 
6. ↑ Yoshihara, Susan Fink (2006). „Kosovo”. u: Reveron, Derek S.; Murer, Jeffrey Stevenson. Flashpoints in the War on Terrorism. Routledge. str. 67–68. ISBN 9781135449315. 
7. ↑ O'Connell, Mary Ellen (2000). „The UN, NATO, and International Law after Kosovo”. Human Rights Quarterly 22 (1): 57–89. DOI:10.1353/hrq.2000.0012. ISSN 0275-0392. JSTOR 4489267. 
8. ↑ „Abuses against Serbs and Roma in the new Kosovo”. Human Rights Watch. August 1999. Arhivirano iz originala na datum 10 October 2017. Pristupljeno 4 December 2016. 
9. ↑ Hudson, Robert; Bowman, Glenn (2012). After Yugoslavia: Identities and Politics Within the Successor States. str. 30. ISBN 9780230201316. 
10. ↑ Siobhán Wills (26 February 2009). Protecting Civilians: The Obligations of Peacekeepers. Oxford University Press. str. 219. ISBN 978-0-19-953387-9. Arhivirano iz originala na datum 11 January 2023. Pristupljeno 24 February 2013. 
11. ↑ S. Cross, S. Kentera, R. Vukadinovic, R. Nation (7 May 2013). Shaping South East Europe's Security Community for the Twenty-First Century: Trust, Partnership, Integration. Springer. str. 169. ISBN 9781137010209. Arhivirano iz originala na datum 11 January 2023. Pristupljeno 31 January 2017. 
12. ↑ „Serbia: Europe's largest proctracted refugee situation”. OSCE. 2008. Arhivirano iz originala na datum 26 March 2017. Pristupljeno 26 March 2019. 
13. ↑ Zyla, Benjamin (2020). The End of European Security Institutions?: The EU's Common Foreign and Security Policy and NATO After Brexit. Springer. str. 40. ISBN 9783030421601. Arhivirano iz originala na datum 22 July 2022. Pristupljeno 22 July 2022.