Antiteza (gr. kundërvendosje, ἀντί "kundër", θέσις "vendosje") është një figurë stilistike që vë përballë dy gjendje, dy kënde të kundërta për ta ndriçuar me forcë një ide kryesore. Për të formuar antitezën shërbejnë antonimet. Në letërsinë tonë është përdorur nga Noli:[1]
- anës detit i palarë,
- anës dritës i paparë,
- pranë sofrës i pangrënë,
- pranë dijes i panxënë.
- poezia Anës lumenjve
Kontrasti është një teknikë stilistike dhe konceptuale që përdoret për të theksuar dallimet midis dy elementeve të kundërta ose të ndryshme. Ai ndihmon në theksimin e veçorive të secilit element duke i vënë ato përballë njëri-tjetrit.
- **Llojet e kontrastit:**
1. **Kontrasti vizual** – Dallimet në ngjyra, dritë dhe hije (p.sh., e bardha kundër së zezës).
2. **Kontrasti në letërsi** – Kundërvënia e dy personazheve, ideve ose ndjenjave (p.sh., mirë vs. keq).
3. **Kontrasti në jetë** – Përballja e situatave të ndryshme (p.sh., varfëri vs. pasuri).
- **Shembuj të kontrastit:**
- **"Dita dhe nata."**
- **"Gëzimi dhe trishtimi."**
- **"Fjalët e ëmbla kundër fjalëve të ashpra."**
Kontrasti është një mjet i fuqishëm për të krijuar dramë, tension ose kuptim më të thellë në një tekst apo një vepër artistike.
Gers Bershani