Kroacia

Republika e Kroacisë Republika Hrvatska (Kroacisht)
Flamuri Stema
Himni: "Lijepa naša domovino" ("Atdheu ynë i Bukur")
Shfaq globin Shfaq hartën e Evropës
Kryeqyteti dhe qyteti më i madh	Zagreb 45°48′47″N 15°58′39″E / 45.81306°N 15.97750°E / 45.81306; 15.97750
Gjuhët zyrtare	Kroacisht[a]
Sistemi i shkrimit	Latin[b]
Grupet etnike (2021)	91.6% kroatë 3.2% serbë 5.2% të tjerë
Besimi (2021)	87.4% Krishterimi 79.0% Katolicizmi 3.3% Ortodoksia 5,1% krishterë të tjerë 6.4% pa fe 2.3% të tjerë 3.9% undeclared[1]
Nofka	Kroat/e
Qeveria
Lloji i qeverisjes	Republika parlamentare unitare
• Presidenti	Zoran Milanoviq
• Kryeministri	Andrej Plenkoviq
• Kryetari i Parlamentit	Gordan Jandrokoviq
Kuvendi	Sabor
Historia e themelimit
• Dukati	Shekulli i 7-të
• Mbretëria	925
• Kroacia në bashkim personal me Hungarinë	1102
• U bashkua me Monarkinë e Habsburgëve	1 janar 1527
• U shkëput nga Austria-Hungaria	29 tetor 1918
• Krijimi i Jugosllavisë	4 dhjetor 1918
• Deklarata e Pavarësisë	25 qershor 1991
• I'u bashkua NATO-s	1 prill 2009
• I'u bashkua Bashkimit Evropian	1 korrik 2013
Sipërfaqja
• Gjithsej	56,594 km2 (21,851 sq mi) (124th)
• Ujë (%)	1.09
Popullsia
• Përllogaritje 2023	3,861,967[2] (128th)
• 2021 census	3,871,833 (128th)
• Dendësia	68.4/km2 (177.2/sq mi) (152nd)
Ekonomia
PBB (PFB)	Përllogaritje 2025
• Gjithsej	$196.12 billion[3] (79th)
• Për kokë banori	$51,223[3] (41st)
PBB (zyrtare)	Përllogaritje 2025
• Gjithsej	$96.29 billion[3] (74th)
• Për kokë banori	$25,081[3] (51st)
Monedha	Euro (€) (EUR)
Të dhëna të tjera
Gini (2020)	28.3[4] i ulët
IZHNJ (2022)	0.878[5] shumë i lartë · 39th
Zona kohore	UTC+1 (CET)
• Verës	UTC+2 (CEST)
Prefiksi telefonik	+385
Kodi i internetit TLD	.hr dhe .eu

Kroacia, zyrtarisht Republika e Kroacisë (kroatisht: Republika Hrvatska), është një shtet në Evropën Qendrore dhe Juglindore në brigjet e Detit Adriatik. Kufizohet me Slloveninë në veriperëndim, Hungarinë në verilindje, Serbinë në lindje, Bosnjë dhe Hercegovinën dhe Malin e Zi në juglindje, dhe ndan një kufi detar me Italinë në perëndim. Kryeqyteti dhe qyteti më i madh i tij, Zagrebi, përbën një nga nënndarjet kryesore të vendit, me njëzet zhupanitë.

Kroatët mbërritën në Kroacinë e sotme në fund të shekullit të 6-të, në atë kohë pjesë e Ilirisë Romake. Deri në shekullin e 7-të, ata e kishin organizuar territorin në dy dukat. Kroacia u njoh për herë të parë ndërkombëtarisht si e pavarur më 7 qershor 879 gjatë mbretërimit të Dukës Branimir. Tomislav u bë mbreti i parë në vitin 925, duke e ngritur Kroacinë në statusin e një mbretërie. Gjatë krizës së trashëgimisë pas përfundimit të dinastisë Trpimirović, Kroacia hyri në një bashkim personal me Hungarinë më 1102. Në vitin 1527, përballë pushtimit osman, parlamenti kroat zgjodhi Ferdinand I të Austrisë në fronin kroat. Në tetor 1918, Shteti i Sllovenëve, Kroatëve dhe Serbëve, i pavarur nga Perandoria Habsburge, u shpall në Zagreb dhe në dhjetor 1918 u bashkua në Mbretërinë e Jugosllavisë. Pas pushtimit të Jugosllavisë nga Boshti në prill 1941, pjesa më e madhe e Kroacisë u përfshi në një shtet kukull të instaluar nga nazistët, Shteti i Pavarur i Kroacisë. Një lëvizje rezistence çoi në krijimin e Republikës Socialiste të Kroacisë, e cila pas luftës u bë anëtare themeluese dhe përbërëse e Republikës Socialiste Federative të Jugosllavisë. Më 25 qershor 1991, Kroacia shpalli pavarësinë dhe Lufta e Pavarësisë u zhvillua me sukses gjatë katër viteve të ardhshme.

Kroacia është një republikë dhe ka një sistem parlamentar. Është anëtare e Bashkimit Evropian, Eurozonës, Zonës Shengen, NATO-s, Kombeve të Bashkuara, Këshillit të Evropës, OSBE-së, Organizatës Botërore të Tregtisë, një anëtare themeluese e Bashkimit për Mesdheun dhe aktualisht është në procesi i anëtarësimit në OECD. Një pjesëmarrëse aktive në paqeruajtjen e Kombeve të Bashkuara, Kroacia kontribuoi me trupa në Forcën Ndërkombëtare të Ndihmës për Sigurinë dhe u zgjodh për të mbushur një vend jo të përhershëm në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara në mandatin 2008-2009 për herë të parë.

Kroacia është një vend i zhvilluar me një ekonomi me të ardhura të larta të avancuara dhe renditet lart në Indeksin e Zhvillimit Njerëzor.^[6] Shërbimi, sektori industrial dhe bujqësia dominojnë ekonominë. Turizmi është një burim i rëndësishëm të ardhurash për vendin, me afro 20 milionë ardhje turistësh që nga viti 2019.^[7][8][9] Kroacia ofron siguri sociale, kujdes shëndetësor universal dhe arsim fillor dhe të mesëm pa shkollim duke mbështetur kulturën përmes institucioneve publike dhe investimeve të korporatave në media dhe botime.

Gabim referencash: Etiketat <ref> ekzistojnë për një grup të quajtur "lower-alpha", por nuk u gjet etiketa korresponduese <references group="lower-alpha"/>

1. ^ "Share of Croats in Croatia increases as census results published" (në anglisht). 22 shtator 2022.
2. ^ "POPULATION ESTIMATE OF THE REPUBLIC OF CROATIA, 2023". podaci.dzs.hr (në anglisht). 8 shtator 2023. Marrë më 1 korrik 2024.
3. ^ ^{a b c d} "World Economic Outlook Database, October 2024 Edition. (Croatia)". www.imf.org (në anglisht). International Monetary Fund. 22 tetor 2024. Marrë më 22 tetor 2024.
4. ^ "Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey". ec.europa.eu (në anglisht). Eurostat. Marrë më 9 gusht 2021.
5. ^ "Human Development Report 2023/2024" (PDF) (në anglisht). United Nations Development Programme. 14 mars 2024. Marrë më 19 mars 2024.
6. ^ "IMF World Economic Outlook" (në anglisht). Marrë më 14 prill 2023.
7. ^ "Croatia tourist arrivals 2022". Statista (në anglisht). Marrë më 2023-11-05.
8. ^ "International tourism, The World Bank" (në anglisht). Marrë më 14 prill 2023.
9. ^ "Condé Nast Traveler, Top Countries in the World" (në anglisht). Marrë më 14 prill 2023.