Revolucioni i Kadifes

Revolucioni i Kadifes
Pjesë e Revolucioneve të 1989
Demonstrata e 25 nëntorit 1989 në Pragë.
Data	17 nëntor – 29 dhjetor 1989 Faza kryesore: 17 – 28 nëntor 1989
Vendndodhja	Çekosllovakia
Shkaktuar nga	Përndjekja politike Totalitarizmi Stagnimi ekonomik Revolucione të tjera kundër marksizëm-leninizmit të vitit 1989 Vdekja e rrejshme e Martin Šmíd
Qëllimet	Dorëheqja e qeverisë komuniste Demokracia dhe zgjedhjet e lira Te drejtat civile Reforma ekonomike
Metodat	Mosbindja civile Rezistenca civile Demonstrata Grevat
Resulted in	Rënia e regjimit komunist në Çekosllovaki Dorëheqja e Byrosë Politike të Partisë Komuniste (24 nëntor 1989) Václav Havel bëhet President i Çekosllovakisë (29 dhjetor 1989) Rivendosja e demokracisë parlamentare me zgjedhje të lira në qershor 1990 Shpërbërja e Çekosllovakisë (1993) Shpërbërja e ekonomisë komanduese dhe privatizimi i industrisë shtetërore
Palët në konflikt
Qeveria Partia Komuniste StB Milicia Popullore SNB VB Opozita Forumi Qytetar Publiku Kundër Dhunës Charter 77 Stuha Qeveria dezetorët Disidentë të tjerë Përkrahur nga: Shtetet e Bashkuara Ambasada e Shteteve të Bashkuara, Pragë[1]
Kryesuesit
Hardliners: Miloš Jakeš Milán Václavík Jan Fojtík Miroslav Štěpán Alois Indra Vasiľ Biľak Gustáv Husák Moderates: Karel Urbánek Ladislav Adamec Lubomír Štrougal Marián Čalfa Milan Čič Udhëheqësit disidentë: Václav Havel Alexander Dubček Václav Benda Ján Budaj Ján Čarnogurský Jiří Dienstbier Luboš Dobrovský Václav Klaus Milan Kňažko Valtr Komárek Rita Klímová Petr Pithart Petr Uhl Jan Urban Michael Žantovský
Viktimat dhe humbjet
568 të lënduar[2]

Revolucioni i Kadifes (çekisht: Sametová revoluce, sllovakisht: Nežná revolúcia) ishte një tranzicion jo i dhunshëm i pushtetit në atë që ishte Çekosllovakia e atëhershme, që ndodhi nga 17 nëntori deri më 28 nëntor 1989. Demonstratat popullore kundër qeverisë njëpartiake të Partisë Komuniste të Çekosllovakisë përfshinin studentë dhe disidentë më të vjetër. Rezultati ishte fundi i 41 viteve të sundimit njëpartiak në Çekosllovaki, dhe shpërbërja e mëvonshme e ekonomisë komanduese dhe konvertimi në një republikë parlamentare.^[3]

Më 17 nëntor 1989 (Dita Ndërkombëtare e Studentëve), policia e trazirave shtypi një demonstratë studentore në Pragë.^[4] Ngjarja shënoi 50-vjetorin e një demonstrate të shtypur dhunshëm kundër sulmit nazist të Universitetit të Pragës në vitin 1939, ku 1200 studentë u arrestuan dhe 9 u vranë (shih Origjina e Ditës Ndërkombëtare të Studentëve). Ngjarja e vitit 1989 ndezi një seri demonstratash nga 17 nëntori deri në fund të dhjetorit dhe u shndërrua në një demonstratë antikomuniste. Më 20 nëntor, numri i protestuesve të mbledhur në Pragë u rrit nga 200,000 një ditë më parë, në rreth 500,000. E gjithë udhëheqja e lartë e Partisë Komuniste, duke përfshirë Sekretarin e Përgjithshëm Miloš Jakeš, dha dorëheqjen më 24 nëntor. Më 27 nëntor, u mbajt një grevë e përgjithshme dy-orëshe që përfshinte të gjithë qytetarët e Çekosllovakisë.

Në përgjigje të rënies së qeverive të tjera të Paktit të Varshavës dhe protestave në rritje në rrugë, Partia Komuniste e Çekosllovakisë njoftoi më 28 nëntor se do të hiqte dorë nga pushteti dhe do t'i jepte fund shtetit njëpartiak. Dy ditë më vonë, parlamenti federal fshiu zyrtarisht seksionet e Kushtetutës duke i dhënë Partisë Komuniste një monopol të pushtetit. Telat me gjemba dhe pengesat e tjera u hoqën nga kufiri me Gjermaninë Perëndimore dhe Austrinë në fillim të dhjetorit. Më 10 dhjetor, Presidenti Gustav Husák emëroi qeverinë e parë kryesisht jokomuniste në Çekosllovaki që nga viti 1948 dhe dha dorëheqjen. Alexander Dubček u zgjodh kryetar i parlamentit federal më 28 dhjetor dhe Václav Havel President i Çekosllovakisë më 29 dhjetor 1989.

Në qershor 1990, Çekosllovakia mbajti zgjedhjet e para demokratike^[5] që nga viti 1946. Më 31 dhjetor 1992, Çekosllovakia u nda në mënyrë paqësore në dy vende, Republikën Çeke dhe Republikën Sllovake.

Shpërbërja e Çekosllovakisë ndodhi kryesisht për shkak të çështjeve të qeverisjes kombëtare midis sllovakëve dhe çekëve (dy etnitë kryesore që përbëjnë ish Çekosllovakinë).

1. ^ "How the US embassy in Prague aided Czechoslovakia's Velvet Revolution" (në anglisht). brookings.edu. 24 prill 2020. Marrë më 18 nëntor 2022.
2. ^ Bellum, Post (25 nëntor 2019). "Živé vzpomínky na revoluci: Pendrekem přes obličej, u černobílého monitoru VB". Deník.cz (në çekisht). Marrë më 10 korrik 2023.
3. ^ "RP's History Online – Velvet Revolution" (në anglisht). Archiv.radio.cz. Arkivuar nga origjinali më 17 korrik 2011. Marrë më 19 janar 2013.
4. ^ "Velvet Revolution in Prague Czechoslovakia" (në anglisht). Prague-life.com. Arkivuar nga origjinali më 26 nëntor 2013. Marrë më 24 nëntor 2013.
5. ^ Stolarik, M. Mark (2017). The Czech and Slovak Republics: Twenty Years of Independence, 1993–2013 (në anglisht). Central European University Press. ISBN 978-9633861530.