Back Словакиа Abkhazian Slowakia ACE Словакие ADY Slowakye Afrikaans Slowakei ALS ስሎቫኪያ Amharic Slovakia AMI Eslovaquia AN Slofacia ANG स्लोवाकिया ANP
Republika Sllovake Slovenská republika (sllovakisht)
| |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Himni: Nad Tatrou sa blýska (Shqip: "Rrufeja mbi Tatras") | |||||
.svg)  Location of Sllovakia (dark green) – in Europe (green & dark grey) | |||||
| Kryeqyteti | Bratisllava 48°09′N 17°07′E / 48.150°N 17.117°E | ||||
| Qyteti më i madh | capital | ||||
| Gjuhët zyrtare | Sllovakisht | ||||
| Grupet etnike (2021)[1] | |||||
| Besimi (2021)[2] |
| ||||
| Nofka | Sllovak | ||||
| Qeveria | |||||
| Lloji i qeverisjes | Republika parlamentare unitare | ||||
| Zuzana Čaputová | |||||
| Robert Fico | |||||
| Peter Žiga (në detyrë) | |||||
| Kuvendi | Këshilli Kombëtar | ||||
| Themelimi | |||||
| 28 tetor 1918 | |||||
| 30 shtator 1938 | |||||
• Toka Automome e Sllovakisë (brenda Republikës së Dytë Çekosllovake) | 23 nëntor 1938 | ||||
| 14 March 1939 | |||||
| 24 tetor 1945 | |||||
| 25 shkurt 1948 | |||||
| 11 korrik 1960 | |||||
• Republika Socialiste Sllovake (brenda Republikës Socialiste Çekosllovake, ndryshimi i shtetit unitar çekosllovak në një federatë) | 1 janar 1969 | ||||
• Republika Sllovake (ndryshimi i emrit brenda Republikës Federative Çeke dhe Sllovake) | 1 mars 1990 | ||||
| 1 janar 1993 | |||||
| Sipërfaqja | |||||
• Gjithsej | 49,035 km2 (18,933 sq mi) (127th) | ||||
• Ujë (%) | 0.72 (2015)[3] | ||||
| Popullsia | |||||
• 2022 census |  5,460,185[4] (117th) | ||||
• Dendësia | 111/km2 (287.5/sq mi) (88th) | ||||
| Ekonomia | |||||
| PBB (PFB) | Përllogaritje 2024 | ||||
• Gjithsej |  $239.326 billion[5] (70th) | ||||
• Për kokë banori | $44,081[5] (46th) | ||||
| PBB (zyrtare) | Përllogaritje 2024 | ||||
• Gjithsej | $140.808 billion[5] (62nd) | ||||
• Për kokë banori | $25,935[5] (43rd) | ||||
| Monedha | Euro (€) (EUR) | ||||
| Të dhëna të tjera | |||||
| Gini (2022) |  21.2[6]i ulët · 1st | ||||
| IZHNJ (2022) | 0.855[7] shumë i lartë · 45th | ||||
| Zona kohore | UTC+1 (CET) | ||||
• Verës | UTC+2 (CEST) | ||||
| Formati i datës | d. m. yyyy | ||||
| Ana e drejtimit të makinës | right | ||||
| Prefiksi telefonik | +421 | ||||
| Kodi i internetit TLD | .sk dhe .eu | ||||
|
| |||||
Sllovakia (sllovakisht: Slovensko), zyrtarisht Republika Sllovake (sllovakisht: Slovenská republika), është një vend pa dalje në det në Evropën Qendrore. Kufizohet me Poloninë në veri, Ukrainën në lindje, Hungarinë në jug, Austrinë në perëndim dhe Republikën Çeke në veriperëndim. Territori kryesisht malor i Sllovakisë përfshin rreth 49,000 kilometra katrorë, duke pritur një popullsi që tejkalon 5.4 milionë banorë. Kryeqyteti dhe qyteti më i madh është Bratislava, ndërsa qyteti i dytë më i madh është Košice.
Sllavët arritën në territorin e Sllovakisë së sotme në shekujt të 5-të dhe 6-të. Nga fundi i shekullit të 6-të, pjesë të Sllovakisë moderne u përfshinë në Avar Khaghanate. Në shekullin e 7-të, sllavët luajtën një rol të rëndësishëm në krijimin e Perandorisë së Samos. Në shekullin e 9-të, Avar Khaghanate u shpërbë dhe sllavët themeluan Principatën e Nitra, e cila më vonë u pushtua nga Principata e Moravisë, duke çuar në formimin e Moravisë së Madhe. Në shekullin e 10-të, pas shpërbërjes së Moravisë së Madhe, territori u integrua në Principatën e Hungarisë, e cila më pas u bë Mbretëria e Hungarisë në vitin 1000.[8] Në vitet 1241 dhe 1242, pas pushtimit mongol të Evropës, pjesa më e madhe e territorit u shkatërrua, por u rikuperua kryesisht falë Béla IV.
Pas Luftës së Parë Botërore dhe shpërbërjes së Perandorisë Austro-Hungareze, u krijua shteti i Çekosllovakisë, duke përfshirë Sllovakinë. Në krye të Luftës së Dytë Botërore, partitë lokale fashiste erdhën gradualisht në pushtet në tokat sllovake dhe Republika e Parë Sllovake u krijua si një shtet klient nën kontrollin e Gjermanisë Naziste.[9] Popullsia lokale jehude u persekutua shumë, me pothuajse 70,000 jehduë të vrarë ose të dëbuar. Kundërshtimi i brendshëm ndaj politikave të qeverisë fashiste arriti kulmin me Kryengritjen Kombëtare Sllovake, e shkaktuar vetë nga pushtimi nazist gjerman i vendit. Megjithëse kryengritja u shtyp përfundimisht, rezistenca partizane vazhdoi dhe pavarësia e Çekosllovakisë u rivendos pas çlirimit të vendit në fund të luftës.
Pas grushtit të shtetit të mbështetur nga sovjetikët e vitit 1948, Çekosllovakia u bë një shtet komunist brenda Bllokut Lindor dhe një shtet satelit i Bashkimit Sovjetik. Përpjekjet për të liberalizuar komunizmin kulmuan në Pranverën e Pragës, e cila u shtyp nga pushtimi i Çekosllovakisë nga Pakti i Varshavës në gusht 1968. Në vitin 1989, Revolucioni i Kadifes i dha fund paqësisht sundimit komunist në Çekosllovaki. Sllovakia u bë një shtet i pavarur më 1 janar 1993 pas shpërbërjes paqësore të Çekosllovakisë, i njohur ndonjëherë si Divorci i Kadifes.
Sllovakia është një vend i zhvilluar me një ekonomi të avancuar me të ardhura të larta. Vendi mban një kombinim të një ekonomie tregu me një sistem gjithëpërfshirës të sigurimeve shoqërore, duke u ofruar qytetarëve kujdes shëndetësor universal, arsim falas dhe një nga lejet prindërore më të paguara në OECD.[10] Sllovakia është anëtare e Bashkimit Evropian, Eurozonës, Zonës Shengen, Kombeve të Bashkuara, NATO-s, CERN-it, OECD-së, OBT-së, Këshillit të Evropës, Grupit Visegrád dhe OSBE-së. Sllovakia është gjithashtu shtëpia e tetë vendeve të Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s. Prodhuesi më i madh në botë i makinave për frymë, Sllovakia prodhoi gjithsej 1.1 milion makina në 2019, që përfaqëson 43% të prodhimit të saj të përgjithshëm industrial.[11].
- ^ "SODB2021 - Population - Basic results" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 4 nëntor 2022. Marrë më 23 janar 2022.
- ^ "SODB2021 - K rímskokatolíckemu vyznaniu sa prihlásilo 56 % obyvateľov" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 20 maj 2022. Marrë më 20 janar 2022.
- ^ "Surface water and surface water change" (në anglisht). Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). Arkivuar nga origjinali më 24 mars 2021. Marrë më 11 tetor 2020.
- ^ "Slovakia Population 2022 (Live)" (në anglisht). World Population Review. Arkivuar nga origjinali më 29 janar 2011. Marrë më 11 korrik 2022.
- ^ a b c d "World Economic Outlook Database, April 2024 Edition. (Slovakia)". www.imf.org (në anglisht). International Monetary Fund. 16 prill 2024. Arkivuar nga origjinali më 17 prill 2024. Marrë më 17 prill 2024.
- ^ "Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey". ec.europa.eu (në anglisht). Eurostat. Arkivuar nga origjinali më 9 tetor 2020. Marrë më 25 nëntor 2023.
- ^ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (në anglisht). United Nations Development Programme. 8 shtator 2022. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 9 tetor 2022. Marrë më 8 shtator 2022.
- ^ Dixon-Kennedy, Mike (1998). Encyclopedia of Russian & Slavic myth and legend (në anglisht). ABC-CLIO. fq. 375. ISBN 978-1-57607-130-4. Marrë më 23 prill 2009.
- ^ "Slovaks condemn WWII deportations of Jews to Nazi death camps". PBS NewsHour (në anglisht). 2022-03-25. Arkivuar nga origjinali më 31 dhjetor 2023. Marrë më 2023-12-31.
- ^ "Which countries are most generous to new parents?". The Economist (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 4 nëntor 2018. Marrë më 29 prill 2017.
- ^ "Slovakia beats record in car production, again" (në anglisht). 13 janar 2020. Arkivuar nga origjinali më 13 dhjetor 2021. Marrë më 1 shkurt 2020.