Mbretëria e Spanjës Reino de España (Spanjisht)
| |||||
---|---|---|---|---|---|
Parimi: Plus ultra | |||||
Himni: Marcha Real (Spanjisht)[1] (Shqip: "Marshi Mbretëror") | |||||
Kryeqyteti | Madrid 40°26′N 3°42′W / 40.433°N 3.700°W | ||||
Gjuha zyrtare | Spanjisht[a][b] | ||||
Kombësia (2024)[3] | |||||
Qeveria | |||||
Lloji i qeverisjes | Monarki kushtetuese parlamentare unitare | ||||
• Mbreti | Felipe VI | ||||
Pedro Sánchez | |||||
Francina Armengol | |||||
Pedro Rollán | |||||
Kuvendi | Cortes Generales | ||||
Senati | |||||
Kongresi i Deputetëve | |||||
Themelimi | |||||
20 janar 1479 | |||||
14 mars 1516 | |||||
9 qershor 1715 | |||||
19 mars 1812 | |||||
29 dhjetor 1978 | |||||
Sipërfaqja | |||||
• Gjithsej | 505,990[4] km2 (195,360 sq mi) (51st) | ||||
• Ujë (%) | 0.89[5] | ||||
Popullsia | |||||
• Përllogaritje 2024 | 48,797,875[6] (31-të) | ||||
• Dendësia | 96/km2 (248.6/sq mi) (121-të) | ||||
Ekonomia | |||||
PBB (PFB) | Përllogaritje 2024 | ||||
• Gjithsej | $2.516 trillion[7] (15th) | ||||
• Për kokë banori | $52,012[7] (36th) | ||||
PBB (zyrtare) | Përllogaritje 2024 | ||||
• Gjithsej | $1.647 trillion[7] (15th) | ||||
• Për kokë banori | $34,045[7] (32nd) | ||||
Monedha | Euro[c] (€) (EUR) | ||||
Të dhëna të tjera | |||||
Gini (2023) | 31.5[8] i mesëm | ||||
IZHNJ (2022) | 0.911[9] shumë i lartë · 27th | ||||
Zona kohore | UTC±0 to +1 (WET dhe CET) | ||||
• Verës | UTC+1 to +2 (WEST dhe CEST) | ||||
Shënim: pjesa më e madhe e Spanjës vëzhgon CET/CEST, me përjashtim të Ishujt Kanarie që vëzhgojnë WET/WEST. | |||||
Prefiksi telefonik | +34 | ||||
Kodi i internetit TLD | .es[d] | ||||
|
Spanja[e], zyrtarisht Mbretëria e Spanjës[f] është një vend në Evropën jugperëndimore me territore në Afrikën e Veriut.[10] Është vendi më i madh në Evropën Jugore dhe shteti i katërt më i populluar anëtar i Bashkimit Evropian. Duke përfshirë pjesën më të madhe të Gadishullit Iberik, territori i tij përfshin gjithashtu Ishujt Kanarie në Oqeanin Atlantik, Ishujt Balearik në Detin Mesdhe dhe qytetet autonome të Ceuta dhe Melilla në Afrikë. Spanja gadishullore kufizohet në veri me Francën, Andorrën dhe Gjirin e Biskajës; në lindje dhe jug nga Deti Mesdhe dhe Gjibraltari; dhe në perëndim nga Portugalia dhe Oqeani Atlantik. Kryeqyteti dhe qyteti më i madh i Spanjës është Madridi.
Në antikitetin e hershëm, Gadishulli Iberik ishte i banuar nga Keltët, Iberët dhe popuj të tjerë para-romakë. Me pushtimin romak të Gadishullit Iberik, u krijua provinca e Hispanisë. Pas romanizimit dhe kristianizimit të Hispanisë, rënia e Perandorisë Romake Perëndimore çoi në migrimin e brendshëm të fiseve nga Evropa Qendrore, duke përfshirë Visigotët, të cilët formuan Mbretërinë Visigotike me qendër në Toledo. Në fillim të shekullit të tetë, pjesa më e madhe e gadishullit u pushtua nga Kalifati Umajad dhe gjatë sundimit të hershëm islamik, Al-Andalus u bë një fuqi dominuese gadishullore me qendër në Kordobë. Disa mbretëri të krishtera u shfaqën në Iberinë Veriore, mes tyre kryesore Asturias, León, Kastilje, Aragoni, Navarrë, dhe Portugali; bëri një zgjerim dhe ripopullim ushtarak të përhershëm drejt jugut, i njohur si Reconquista, duke zmbrapsur sundimin islam në Iberi, i cili kulmoi me pushtimin e krishterë të Mbretërisë së Granadës më 1492. Bashkimi dinastik i Kurorës së Kastiljes dhe Kurorës së Aragonit më 1479 nën Monarkët Katolikë shpesh konsiderohet bashkimi de facto i Spanjës si një shtet-komb.
Spanja është një demokraci parlamentare laike dhe një monarki kushtetuese,[11] me mbretin Felipe VI si kreun e shtetit. Një vend i zhvilluar, ai është një ekonomi e madhe kapitaliste e përparuar,[12] me ekonominë e pesëmbëdhjetë më të madhe në botë sipas PBB-së nominale dhe të pesëmbëdhjetën më të madhe nga PPP. Spanja është anëtare e Kombeve të Bashkuara, Bashkimit Evropian, Eurozonës, Organizatës së Traktatit të Atlantikut të Veriut (NATO), e ftuar e përhershme e G20-ës dhe është pjesë e shumë organizatave të tjera ndërkombëtare si Këshilli i Evropës, Organizata e Shteteve Ibero-Amerikane, Bashkimi për Mesdheun, Organizata për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik (OECD), Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSBE) dhe Organizata Botërore e Tregtisë (OBT).
Gabim referencash: Etiketat <ref>
ekzistojnë për një grup të quajtur "lower-alpha", por nuk u gjet etiketa korresponduese <references group="lower-alpha"/>