Totalitarizmi

Totalitarizmi është një formë qeverisjeje dhe një formë e sistemit politik që ndalon të gjitha partitë opozitare, konsideron si të paligjshme pozitën individuale dhe grupore ndaj shtetit dhe ushtron një shkallë jashtëzakonisht të lartë, nëse jo të plotë kontrolli dhe rregullimi mbi jetën publike dhe private. Totalitarizmi konsiderohet si forma më ekstreme dhe më e plotë e autoritarizmit. Në shtetet totalitare, pushteti politik shpesh mbahet nga autokratë, si diktatorët ( diktatura totalitare ) dhe monarkët absolut, të cilët përdorin fushata gjithëpërfshirëse në të cilat propaganda transmetohet nga masmedia të kontrolluara nga shteti për të kontrolluar qytetarinë. ^[1] Si një ideologji politike në vetvete, totalitarizmi është një fenomen dukshëm modernist dhe ka rrënjë historike shumë komplekse. Filozofi Karl Poper i gjurmoi rrënjët e tij tek Platoni, koncepti i Georg Wilhelm Friedrich Hegel për shtetin dhe filozofia politike e Karl Marksit. ^[2] Por, koncepti i Poperit për totalitarizmin është kritikuar në akademi dhe mbetet shumë i diskutueshëm. ^{[3] [4]} Filozofë dhe historianë të tjerë si Theodor W. Adorno dhe Max Horkheimer e gjurmojnë origjinën e doktrinave totalitare në Epokën e Iluminizmit, veçanërisht në idenë antropocentriste se "Njeriu është bërë zot i botës, një mjeshtër i palidhur nga çdo lidhje me natyrën, shoqërinë dhe historinë”. ^[5] Në shekullin e 20-të, ideja e pushtetit absolut shtetëror u zhvillua për herë të parë nga fashistët italianë, dhe njëkohësisht në Gjermani nga një jurist dhe akademik nazist i quajtur Karl Shmit gjatë Republikës së Vajmarit në vitet 1920.

Studiuesit dhe historianët e kanë konsideruar Vladimir Leninin, ^{[6] [7] [8]} themeluesin e RSFSR-së Ruse dhe më vonë të Bashkimit Sovjetik, ^{[9] [10] [11]} si një nga të parët që u përpoq të krijonte një shtet totalitar. ^{[12] [13] [14] [15] [16]} Benito Mussolini, themeluesi i fashizmit italian, e quajti regjimin e tij "Shteti totalitar": "Gjithçka në shtet, asgjë jashtë shtetit, asgjë kundër shtetit". ^[17] Scmit përdori termin Totalstaat ( lit. " Shteti total ') në veprën e tij me ndikim të vitit 1927 me titull "Koncepti i politikës", i cili përshkruante bazën ligjore të një shteti të plotfuqishëm. ^[18] Në vitin 1950, termi dhe koncepti i totalitarizmit hynë në diskursin politik perëndimor. Për më tepër, në këtë epokë lëvizjet politike antikomuniste dhe MekKarthiste u intensifikuan dhe përdorën konceptin e totalitarizmit si një mjet për të kthyer antifashizmin e para Luftës së Dytë Botërore në antikomunizëm të Luftës së Ftohtë. ^{[19] [20] [21] [22] [23]}

Regjimet totalitare janë të ndryshme nga regjimet e tjera autoritare, pasi këto të fundit tregojnë një formë shteti dhe qeverisjeje në të cilën një pushtetar i vetëm, zakonisht një diktator individual, një komitet, një juntë ushtarake, ose një grup tjetër i vogël elitash politike, monopolizon pushtetin politik. ^[24] Një regjim totalitar mund të përpiqet të kontrollojë pothuajse të gjitha aspektet e jetës shoqërore, duke përfshirë ekonominë, sistemin arsimor, artet, shkencën dhe jetën private dhe moralin e qytetarëve nëpërmjet përdorimit të një ideologjie të përpunuar. ^[25] Ai gjithashtu mund të mobilizojë të gjithë popullsinë në ndjekjen e qëllimeve të tij. ^[24] Për të mobilizuar turmat dhe për ti bindur për rëndësinë e politikës së tyre, udhëheqësit totalitarë caktojnë vazhdimisht një “armik të përbashkët”. ^[26]

Totalitarizmi është në kontrast me autoritarizmin. Sipas Radu Cinpoes, një shtet autoritar "është i shqetësuar vetëm për pushtetin politik dhe për sa kohë që nuk kontestohet, ai i jep shoqërisë një shkallë të caktuar lirie". ^[24] Cinpoes shkruan se autoritarizmi "nuk përpiqet të ndryshojë botën dhe natyrën njerëzore". ^[24] Në të kundërt, Rishard Pipes deklaron se ideologjia e shpallur zyrtarisht "duke depërtuar në skajet më të thella të strukturës shoqërore dhe qeveria totalitare kërkon të kontrollojë plotësisht mendimet dhe veprimet e qytetarëve të saj". ^[25] Karl Joashim Fridrish shkroi se "[një] ideologji totaliste, një parti e përforcuar nga një polici sekrete dhe kontrolli monopolist i shoqërisë masive industriale janë tre tiparet e regjimeve totalitare që i dallojnë ato nga autokracitë e tjera". ^[24]

1. ^ Conquest, Robert (1999). Reflections on a Ravaged Century. fq. 74. ISBN 0393048187. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
2. ^ Popper, Karl (2013). Gombrich, E. H. (red.). The Open Society and Its Enemies. Princeton University Press. ISBN 978-0691158136. Arkivuar nga origjinali më 11 janar 2022. Marrë më 17 gusht 2021. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
3. ^ Wild, John (1964). Plato's Modern Enemies and the Theory of Natural Law. Chicago: University of Chicago Press. p. 23. "Popper is committing a serious historical error in attributing the organic theory of the state to Plato and accusing him of all the fallacies of post-Hegelian and Marxist historicism—the theory that history is controlled by the inexorable laws governing the behaviour of superindividual social entities of which human beings and their free choices are merely subordinate manifestations."
4. ^ Levinson, Ronald B. (1970). In Defense of Plato. New York: Russell and Russell. p. 20. "In spite of the high rating one must accord his initial intention of fairness, his hatred for the enemies of the 'open society,' his zeal to destroy whatever seems to him destructive of the welfare of mankind, has led him into the extensive use of what may be called terminological counterpropaganda. ... With a few exceptions in Popper's favour, however, it is noticeable that reviewers possessed of special competence in particular fields—and here Lindsay is again to be included—have objected to Popper's conclusions in those very fields. ... Social scientists and social philosophers have deplored his radical denial of historical causation, together with his espousal of Hayek's systematic distrust of larger programs of social reform; historical students of philosophy have protested his violent polemical handling of Plato, Aristotle, and particularly Hegel; ethicists have found contradictions in the ethical theory ('critical dualism') upon which his polemic is largely based."
5. ^ Horkheimer, Max; Adorno, Theodor W.; Noeri, Gunzelin (2002). Dialectic of Enlightenment (në anglisht). Stanford University Press. ISBN 978-0804736336. Arkivuar nga origjinali më 2022-01-10. Marrë më 2021-08-17.
6. ^ Riley, Alexander; Siewers, Alfred Kentigern (18 qershor 2019). The Totalitarian Legacy of the Bolshevik Revolution. Rowman & Littlefield. ISBN 9781793605344. Arkivuar nga origjinali më 17 prill 2022. Marrë më 17 prill 2022 – nëpërmjet Google Books. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
7. ^ Filipec, Ondrej (10 mars 2020). The Islamic State: From Terrorism to Totalitarian Insurgency. Taylor & Francis. ISBN 9781000042023. Arkivuar nga origjinali më 18 prill 2022. Marrë më 18 prill 2022 – nëpërmjet Google Books. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
8. ^ Fuentes, Juan Francisco (29 prill 2019). Totalitarianisms: The Closed Society and Its Friends. A History of Crossed Languages. Ed. Universidad de Cantabria. ISBN 9788481028898. Arkivuar nga origjinali më 17 prill 2022. Marrë më 17 prill 2022 – nëpërmjet Google Books. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
9. ^ Todorov, Tzvetan (2016). Hope and Memory: Lessons from the Twentieth Century (në anglisht). Princeton University Press. ISBN 978-0691171425. Arkivuar nga origjinali më 2022-05-01. Marrë më 2022-05-01.
10. ^ Weigel, George; Weigel, Senior Fellow John M. Olin Chair in Religion and American Democracy George (1987). Tranquillitas Ordinis: The Present Failure and Future Promise of American Catholic Thought on War and Peace (në anglisht). Oxford University Press. ISBN 978-0195041934. Arkivuar nga origjinali më 2022-05-01. Marrë më 2022-05-01.
11. ^ Gerson, Lennard (1 shtator 2013). Lenin and the Twentieth Century: A Bertram D. Wolfe Retrospective. Hoover Press. ISBN 9780817979331. Arkivuar nga origjinali më 17 prill 2022. Marrë më 17 prill 2022 – nëpërmjet Google Books. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
12. ^ Lyons, Michael J. (1 korrik 2016). World War II: A Short History. Routledge. ISBN 9781315509440. Arkivuar nga origjinali më 17 prill 2022. Marrë më 17 prill 2022 – nëpërmjet Google Books. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
13. ^ Klatzo, I. (6 dhjetor 2012). Cécile and Oskar Vogt: The Visionaries of Modern Neuroscience. Springer Science & Business Media. ISBN 9783709161418. Arkivuar nga origjinali më 17 prill 2022. Marrë më 17 prill 2022 – nëpërmjet Google Books. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
14. ^ Gregor, Richard (1974). Resolutions and Decisions of the Communist Party of the Soviet Union Volume 2: The Early Soviet Period 1917–1929. University of Toronto Press. ISBN 9781487590116. Arkivuar nga origjinali më 17 prill 2022. Marrë më 17 prill 2022 – nëpërmjet Google Books. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
15. ^ Redner, Harry (5 korrik 2017). Totalitarianism, Globalization, Colonialism: The Destruction of Civilization Since 1914. Routledge. ISBN 9781351471701. Arkivuar nga origjinali më 1 maj 2022. Marrë më 18 prill 2022 – nëpërmjet Google Books. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
16. ^ Wallech, Steven; Daryaee, Touraj; Hendricks, Craig; Negus, Anne Lynne; Wan, Peter P.; Bakken, Gordon Morris (22 janar 2013). World History: A Concise Thematic Analysis, Volume 2. John Wiley & Sons. ISBN 9781118532737. Arkivuar nga origjinali më 17 prill 2022. Marrë më 17 prill 2022 – nëpërmjet Google Books. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
17. ^ Delzell, Charles F. (pranverë 1988). "Remembering Mussolini". The Wilson Quarterly. Washington, D.C.: Wilson Quarterly. 12: 127. JSTOR 40257305. Arkivuar nga origjinali më 2022-05-13. Marrë më 2022-04-24. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Retrieved April 8, 2022
18. ^ Schmitt, Carl (1927). University of Chicago Press (red.). Der Begriff des Politischen [The Concept of the Political] (në gjermanisht) (bot. 1996). Rutgers University Press. fq. 22. ISBN 0226738868.
19. ^ Siegel, Achim (1998). The Totalitarian Paradigm After the End of Communism: Towards a Theoretical Reassessment (bot. hardback). Amsterdam: Rodopi. fq. 200. ISBN 978-9042005525. Concepts of totalitarianism became most widespread at the height of the Cold War. Since the late 1940s, especially since the Korean War, they were condensed into a far-reaching, even hegemonic, ideology, by which the political elites of the Western world tried to explain and even to justify the Cold War constellation. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
20. ^ Guilhot, Nicholas (2005). The Democracy Makers: Human Rights and International Order (bot. hardcover). New York City, New York: Columbia University Press. fq. 33. ISBN 978-0231131247. The opposition between the West and Soviet totalitarianism was often presented as an opposition both moral and epistemological between truth and falsehood. The democratic, social, and economic credentials of the Soviet Union were typically seen as 'lies' and as the product of deliberate and multiform propaganda. ... In this context, the concept of totalitarianism was itself an asset. As it made possible the conversion of prewar anti-fascism into postwar anti-communism. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
21. ^ Reisch, George A. (2005). How the Cold War Transformed Philosophy of Science: To the Icy Slopes of Logic. Cambridge University Press. fq. 153–154. ISBN 978-0521546898. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
22. ^ Defty, Brook (2007). "2. Launching the New Propaganda Policy, 1948. 3. Building a Concerted Counter-offensive: Co-operation with other powers. 4. Close and Continuous Liaison: British and American co-operation, 1950–51. 5. A Global Propaganda Offensive: Churchill and the revival of political warfare". Britain, America and Anti-Communist Propaganda 1945–1953: The Information Research Department (bot. 1st paperback). London: Routledge. ISBN 978-0714683614. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
23. ^ Caute, David (2010). Politics and the Novel during the Cold War. Transaction Publishers. fq. 95–99. ISBN 978-1412831369. Arkivuar nga origjinali më 2021-04-14. Marrë më 2020-11-22. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
24. ^ ^{a b c d e} Cinpoes, Radu (2010). Nationalism and Identity in Romania: A History of Extreme Politics from the Birth of the State to EU Accession. London, Oxford, New York, New Delhi and Sydney: Bloomsbury. fq. 70. ISBN 978-1848851665. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
25. ^ ^{a b} Pipes, Richard (1995). Russia Under the Bolshevik Regime. New York: Vintage Books, Random House. fq. 243. ISBN 0394502426. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
26. ^ admin (2021-11-11). "Dallimi midis autoritarizmit dhe totalitarizmit". ShtetiWeb. Marrë më 2023-04-14. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)