Back Heilige Romeinse Ryk Afrikaans Heiliges Römisches Reich ALS «ቅዱስ ሮማዊ መንግሥት» Amharic Sacro Imperio Romano Chermanico AN Hālig Rōmānisc Rīce ANG पवित्र रोम साम्राज्य ANP الإمبراطورية الرومانية المقدسة Arabic الامبراطوريه الرومانيه المقدسه ARZ Sacru Imperiu Romanu Xermánicu AST Müqəddəs Roma imperiyası Azerbaijani
| 800/962[a]–1806 | |
.svg) Imperial Banner
(c. 1430–1806) .svg) Coat of arms
(15th-century design) | |
.svg) The Holy Roman Empire at its greatest territorial extent imposed over modern borders, c. 1200–1250 | |
| Kabisera | Multicentral[3]
Rome (de jure)
Aachen (800–1562)
Palermo (de facto) (1194–1254)
Vienna (1550s–1583, 1612–1806)
Frankfurt (1562–1806)
Regensburg (1594–1806)
Wetzlar (1689–1806)
|
| Karaniwang wika | German, Medieval Latin (administrative/liturgical/ Various[c] |
| Relihiyon | Various official religions: Roman Catholicism (1054–1806) Lutheranism (1555–1806) Calvinism (1648–1806) |
| Pamahalaan | Elective monarchy Mixed monarchy (after Imperial Reform)[17] |
| Emperor | |
• 800–814 | Charlemagne[a] (first) |
• 962–973 | Otto I |
• 1519–1556 | Charles V |
• 1792–1806 | Francis II (last) |
| Lehislatura | Imperial Diet |
| Panahon | Middle Ages to early modern period |
| 25 December 800 | |
• East Frankish Otto I is crowned Emperor of the Romans | 2 February 962 |
• Conrad II assumes crown of the Kingdom of Burgundy | 2 February 1033 |
| 25 September 1555 | |
| 24 October 1648 | |
| 1648–1789 | |
| 2 December 1805 | |
| 6 August 1806 | |
| Lawak | |
| 1150[d] | 1,100,000 km2 (420,000 mi kuw) |
| Populasyon | |
• 1700[18] | 23,000,000 |
• 1800[18] | 29,000,000 |
| Salapi | Multiple: thaler, guilder, groschen, Reichsthaler |
Ang Banal na Imperyong Romano, kinilala bilang Banal na Imperyong Romano ng Bansang Aleman pagkatapos ng 1512, ay pampolitikang entidad na umiral sa Kanluran at Gitnang Europa ng halos sanlibong taon mula sa maagang Gitnang Panahon hanggang sa mga Digmaang Napoleoniko. Sa ilalim ng pamumuno ng Banal na Emperador Romano. Nabuo ang Imperyo noong ika-10 siglo buhat sa sangay ng pamilyang Carolingian at dinastiyang Otto. Si Otto I ang unang Banal na Romanong Emperador noong 962 AD. Galing ang pangalan nito, Banal na Imperyong Romano mula sa paniniwala ng pamunuan nito noong Gitnang Panahon patungkol sa pagiging banal, sa desisyong ito ay ang pagpapatuloy ng pamamayagpag ng Imperyong Romano at ang pagpapatupad ng kagustuhan ng Diyos sa pamamaraang Kristiyano.
Unang ginamit ang pariralang Sacrum Imperium noong 1157, sa panahon ni Frederick Barbarossa (1122-1190) habang ang Sacrum Imperium Romanum naman ay lumitaw lamang 1184, at may kaukulang pamantayan na gagamitin lamang hanggang 1254. Nadagdag lamang ang bahaging Nationis Germanicae (Bansang Aleman) noong ika-15 siglo. Sa pagtagal ng panahon, lumawak ang nasasakupan ng Imperyo kung saan napabilang ang maraming bansa sa gitna at katimugang Europa, gaya ng Kaharian ng Alemanya, sa Kaharian ng Italya, at sa Kaharian ng Borgonya; mga teritoryong hawak ng kasalukuyang Alemanya (maliban sa Katimugang Schleswig), Austria (maliban sa Burgenland), Liechtenstein, Swisa, Belhika, ang Netherlands, Luxembourg, Republikang Czech, Slovenia (maliban sa Prekmurje), mga mahahalagang bahagi ng Pransiya (Artois, Alsace, Franche-Comté, Savoie at Lorraine), Italya (Lombardy, Piedmont, Emilia-Romagna, Tuscany, at Timog Tyrol) at Polonia (Silesia, Pomerania, at Neumark). Sa buong kasaysayan ng Imperyo ito ay hinati-hati lamang sa maliliit na mga prinsipalidad, mga dukado, mga kondehan, mga Malayang Siyudad ng Imperyo at iba pang maliliit na yunit. Bagamat tinataglay nito ang pangalang Romano, kailanman ay hindi napabilang ang siyudad ng Roma sa Imperyo. Ang lungsod ng Roma noong panahong yaon ay kontrolado ng Santo Papa.
Dahil sa pagpasok ng malakihang pagbabago at pagiging moderno ng Europa noong mga huling bahagi ng ika-16 at ika-17 siglo, halos lumiit ang kakayahan ng Imperyo na maglunsad ng mga opensiba at digmaan upang lalo pang mapalawak ang teritoryo nito. Kaya naman sa mga panahong ito, mas binigyang-pansin ng Imperyo ang pagtatanggol sa pansarili nitong batas at pagpapatupad ng kapayapaan sa nasasakupan. Upang mapanatili ito sa kapangyarihan at bilang paglalaro sa kakayahan ng pansariling interes, binigyan ng Imperyo ng proteksiyon ang mangilan-ngilang mga prinsipe at panginoon kasabay ng pagbibigay-diin sa maliliit na pagsuway sa kautusan ng Imperyo. Noong 1648, ang mga teritoryo at kaharian sa paligid ng Imperyo ay unti-unting napabilang sa tinatawag na estado ng Imperyo (imperial states), kung saan napanatili nito ang kapayapaan sa mahabang panahon.
Noong pumasok ang ika-18 siglo, lumakas ang kapangyarihan ng ibang bansa sa labas ng Imperyo, kung saan hindi na nito kaya pang protektahan ang mga estado nito buhat sa palisiya at impluwensiya ng mga ibang kaharian. Ito ang isa sa mga dahilan ng pagbagsak ng Imperyo. Dahil sa mga pananakop ng digmaang Napoleoniko at kaalinsabay na pagtatatag ng Kumpederasyon ng Rino, unti-unti nang bumaba ang kapasidad ng Imperyo na pamunuan ang iba pang mga estado. Noong 6 Agosto 1806, opisyal na bumagsak ang Imperyo nang maghain ng pagbaba sa trono ng huling emperador na si Francis II.
- ↑ "Charlemagne | Holy Roman emperor". Encyclopædia Britannica Online. Nakuha noong 16 October 2023.
- ↑ Kleinhenz 2004, p. 810; "Otto can be considered the first ruler of the Holy Roman empire, though that term was used until the twelfth century.".
- ↑ von Aretin, Karl Otmar Freiherr (31 December 1983). Schieder, Theodor; Brunn, Gerhard (mga pat.). "Das Reich ohne Hauptstadt? Die Multizentralitat der Hauptstadtfunktionen im Reich bis 1806". Hauptstädte in europäischen Nationalstaaten: 5–14. doi:10.1515/9783486992878-003. ISBN 978-3-4869-9287-8.
- ↑ "UNIO REGNI AD IMPERIUM in "Federiciana"". Treccani.it. Nakuha noong 2022-05-04.
- ↑ "Enrico Vi, Re Di Sicilia E Imperatore In "Federiciana"". Treccani.it. Nakuha noong 2022-05-04.
- ↑ Kamp, Norbert. "Federico Ii Di Svevia, Imperatore, Re Di Sicilia E Di Gerusalemme, Re Dei Romani In "Federiciana"". Treccani.it. Nakuha noong 2022-05-04.
- ↑ Brady 2009, p. 211.
- ↑ Pavlac & Lott 2019, p. 249.
- ↑ Wissenschaften, Neuhausener Akademie der (14 July 2021). Beiträge zur bayerischen Geschichte, Sprache und Kultur (sa wikang Aleman). BoD – Books on Demand. p. 106. ISBN 978-3-0006-9644-2.
- ↑ Schmitt, Oliver Jens (5 July 2021). Herrschaft und Politik in Südosteuropa von 1300 bis 1800 (sa wikang Aleman). Walter de Gruyter GmbH & Co KG. p. 659. ISBN 978-3-1107-4443-9.
- ↑ Buchmann, Bertrand Michael (2002). Hof, Regierung, Stadtverwaltung: Wien als Sitz der österreichischen Zentralverwaltung von den Anfängen bis zum Untergang der Monarchie (sa wikang Aleman). Verlag für Geschichte und Politik. p. 37. ISBN 978-3-4865-6541-6.
- ↑ Klopstock, Friedrich Gottlieb (1974). Werke und Briefe: historisch-kritische Ausgabe (sa wikang Aleman). W. de Gruyter. p. 999. Nakuha noong 6 February 2022.
- ↑ Pihlajamäki, Heikki; Dubber, Markus D.; Godfrey, Mark (4 July 2018). The Oxford Handbook of European Legal History (sa wikang Ingles). Oxford University Press. p. 762. ISBN 978-0-1910-8838-4. Nakuha noong 6 February 2022.
- ↑ Johnston, William M. (23 March 1983). The Austrian Mind: An Intellectual and Social History, 1848–1938 (sa wikang Ingles). University of California Press. p. 13. ISBN 978-0-5200-4955-0.
- ↑ Pavlac & Lott 2019, p. 278.
- ↑ Žůrek 2014.
- ↑ Wilson 2016, pp. v–xxvi.
- ↑ 18.0 18.1 Wilson 2016, p. 496.
Maling banggit (May <ref> tag na ang grupong "lower-alpha", pero walang nakitang <references group="lower-alpha"/> tag para rito); $2