Emilio Aguinaldo

Nangangailangan pong patunayan ang nilalaman ng artikulo na ito sa pamamagitan ng mga pagdagdag o paglagay po ng sanggunian. (Mayo 2021) Makakatulong po sa pagpapabuti nito ang pagdadagdag ng mapagkakatiwalaang sanggunian. Tandaan lamang po na maaaring balaan o maalis ang mga impormasyong walang sanggunian.

Emilio Aguinaldo
Litrato ni Aguinaldo, circa 1919.
Ika-1 Pangulo ng Pilipinas
Nasa puwesto 23 Enero 1899 – 23 Marso 1901
Punong Ministro	Apolinario Mabini Pedro Paterno
Sinundan ni	Miguel Malvar Manuel L. Quezon[a]
President of the Revolutionary Government of the Philippines
Nasa puwesto June 23, 1898 – January 22, 1899
Punong Ministro	Apolinario Mabini (January 2–22, 1899)
Nakaraang sinundan	Position established
Sinundan ni	Position abolished (Revolutionary government superseded by the First Philippine Republic)
Commanding General of the Philippine Revolutionary Army
Nasa puwesto June 5, 1899 – March 23, 1901
Pangulo	Himself
Nakaraang sinundan	Antonio Luna
Dictator of the Philippines
Nasa puwesto May 24, 1898 – June 23, 1898
Nakaraang sinundan	Position established
Sinundan ni	Position abolished (Dictatorial government replaced by a revolutionary government with Aguinaldo assuming the title president)
President of the Republic of Biak-na-Bato
Nasa puwesto November 2, 1897 – December 14, 1897
Pangalwang Pangulo	Mariano Trías
Nakaraang sinundan	Position established
Sinundan ni	Position abolished
President of the Tejeros Revolutionary Government
Nasa puwesto March 22, 1897 – November 1, 1897
Pangalwang Pangulo	Mariano Trías
Nakaraang sinundan	Position established
Sinundan ni	Position abolished (Tejeros government superseded by the Republic of Biak-na-Bato)
Personal na detalye
Isinilang	Emilio Aguinaldo y Famy 22 Marso 1869(1869-03-22)[b] Cavite el Viejo, Cavite, Kapitaniya Heneral ng Pilipinas, Imperyong Kastila
Yumao	6 Pebrero 1964(1964-02-06) (edad 94) Lungsod Quezon, Pilipinas
Himlayan	Dambanang Aguinaldo, Cavite, Pilipinas
Partidong pampolitika	National Socialist (1935–1936)[infobox 1] Independent (until 1935)
Asawa	Hilaria del Rosario (k. 1896; died 1921) María Agoncillo (k. 1930; died 1963)
Anak	5 (see below)
Alma mater	Colegio de San Juan de Letran
Mga parangal	Philippine Legion of Honor Quezon Service Cross Presidential Medal of Merit Order of the Knights of Rizal
Pirma
Serbisyo sa militar
Palayaw	"Kapitan Miong" "Heneral Miong" "Ka Miong" "El Caudillo" "Magdalo" "Hermano Colon"
Katapatan	First Philippine Republic Republic of Biak-na-Bato Katipunan (Magdalo)
Sangay/Serbisyo	Philippine Revolutionary Army
Taon sa lingkod	1896–1901
Ranggo	Generalissimo Minister Marshal
Labanan/Digmaan	Philippine Revolution Kawit revolt Battle of Imus Battle of Talisay Battle of Binakayan Battle of Pateros Battle of Zapote Bridge Battle of Perez Dasmariñas Battle of Timalan Battle of Naic Battle of Mount Puray Battle of Aliaga Battle of Alapan Spanish–American War Battle of Manila (1898) Philippine–American War Battle of Marilao River
Footnotes: ↑ Aguinaldo ran for president in 1935 under the ticket of the National Socialist Party,[kailangan ng sanggunian] but in opening his campaign he disavowed association with any political party.[kailangan ng sanggunian]

Si Emilio Aguinaldo y Famy (Marso 22, 1869 – Pebrero 6, 1964) ay Pilipinong heneral, estadista, at manghihimagsik na kinikilala bilang unang pangulo ng Pilipinas, kung saan siya namahala mula 1899 hanggang 1901. Pinangunahan niya ang mga puwersang Pilipino laban sa Espanya noong Himagsikang Pilipino at Digmaang Espanyol–Amerikano, at sa Estados Unidos noong Digmaang Pilipino–Amerikano.

Siya ay isa sa mga pinakakilalang pinuno ng pakikibaka laban sa mga Kastila, at nang lumáon laban sa mga Amerikano, tungo sa kasarinlan ng Pilipinas. Namuno siya sa isang pag-aalsa laban sa pamahalaang Kastila noong taóng 1896. Namuno rin siya sa ikalawang pagdigma laban sa sandatahang Kastila noong taóng 1898 habang kakampi ang mga Amerikano, Bilang pinuno ng himagsikan, isinakatuparan niya ang pagpapahayag ng kalayaan ng Pilipinas noong 12 Hunyo 1898. Siya ang itinanghal na unang pangulo ng Republika ng Pilipinas noong 23 Enero 1899. Nang malaman ang pagnanais ng Estados Unidos na sakupin ang Pilipinas upang matupad ang kasunduan sa Paris (1898) sa pagitan ng Estados Unidos at Espanya ay muling namuno si Aguinaldo sa pagtatanggol sa kasarinlan mula taóng 1899 hanggang 1901. Noong 23 Marso 1901 ay nabuwag ang kanyang kapamahalaan nang siya ay madakip ng mga kalabang Amerikano. Matapos nito ay pumayag siyang manumpa ng katapatan sa Estados Unidos nguni't nagpahiwatig ng kahapisan na sinagisag ng pagsusuot niya ng itim na corbata de lazo hanggang sa tuluyang lumaya ang Pilipinas na naganap noong taóng 1946. Noong taóng 1935, sa paghahanda ng isang pamahalaang commonwealth ("may bahagyang kasarinlan") sa ilalim ng Estados Unidos, tumakbo siya sa pagkapangulo subali't hindi nanaig kay Manuel Quezon. Matapos ang muling paglaya ng Pilipinas noong taóng 1946, binigyan siya ng katungkulan sa Philippine Council of State^[1] ("sanggunian ng pamahalaan") na isang sangay ng pamahalaan na itinatag noong panahon ng Amerikano. Siya ang pinakabatang naging pangulo ng Pilipinas.

Maling banggit (May <ref> tag na ang grupong "lower-alpha", pero walang nakitang <references group="lower-alpha"/> tag para rito); $2

1. ↑ Karnow, Stanley (1989). "Emilio Aguinaldo". "In Our Image, America's Empire in the Philippines", Random House, Inc., New York, ISBN 0345328167.