Kambriyano

Kambriyano
538.8 ± 0.2 – 485.4 ± 1.9 milyong taon ang nakakalipas PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
Mapa ng mundo noong huling Kambriyano
Kronolohiya
−550 — – −540 — – −530 — – −520 — – −510 — – −500 — – −490 — – N e o p r o t e r o z o i c P a l e o z o i c Ediacaran C a m b r i a n Ordovician T e r r e n e u v i a n S e r i e s 2 M i a o l i n g i a n F u r o n g i a n Fortunian "Stage 2" "Stage 3" "Stage 4" Wuliuan Drumian Guzhangian Paibian Jiangshanian "Stage 10"         * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * Baykonurian glaciation * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * ← Orsten Fauna ← Burgess Shale ← Kaili biota ← Ekstinksiyong Archaeocyatha ← Emu Bay Shale ← Sirius Passet biota ← Chengjiang biota ← First Trilobites ← SSF diversification, first brachiopods & archaeocyatha ← First halkieriids, mollusсs, hyoliths SSF ← Treptichnus pedum trace Large negative peak δ 13Ccarb excursion ← Unang mga mineral na pangkalansay na fossil na Cloudina at Namacalathus Iskalang estratigrapiko ng ICS na may subdibisyong mas mababang Cambrian at hangganang PreCambrian/Cambrian.
Etimolohiya
Pormal	Formal
Impormasyon sa paggamit
Celestial body	Earth
Paggamit panrehiyon	Global (ICS)
Ginamit na iskala ng panahon	ICS Time Scale
Kahulugan
Yunit kronolohikal	Period
Yunit stratigrapiko	System
Unang minungkahi	Adam Sedgwick, 1835
Pormal na time span	Formal
Kahulugan ng mababang hangganan	Appearance of the Ichnofossil Treptichnus pedum
Lower boundary GSSP	Fortune Head section, Newfoundland, Canada 47°04′34″N 55°49′52″W / 47.0762°N 55.8310°W / 47.0762; -55.8310
GSSP ratified	1992[1]
Upper boundary definition	FAD of the Conodont Iapetognathus fluctivagus.
Upper boundary GSSP	Greenpoint section, Green Point, Newfoundland, Canada 49°40′58″N 57°57′55″W / 49.6829°N 57.9653°W / 49.6829; -57.9653
GSSP ratified	2000[2]
Atmospheric at climatic data
Taas ng dagat kesa kasalukuyan	Rising steadily from 4m to 90m[3]

Ang Kambriyano (Ingles:Cambrian) ay ang unang panahong heolohiko ng panahong Paleozoiko na tumagal mula 541 milyong taon ang nakalilipas hanggang 485.4 milyong taon ang nakalilipas milyong taon ang nakalilipas(million years ago o mya) (ICS, 2004^[4]). Ito ay sinundan ng Ordoviciano. Ang mga subdibisyon nito at base ay medyo pabago bago. Ang yugtong ito ay inilatag ni Adam Sedgwick na nagpangalan nito sa Cambria na pangalang Latin ng Wales kung saan ang mga batong Cambrian sa Britanya ay pinakamahusay na nalantad.^[5] Ang Cambrian ay walang katulad sa hindi karaniwang mataas na proporsiyon nito ng lagerstätten. Ito ang mga lugar ng hindi ordinaryong pag-iingat kung saan ang mga bahaging malambot ng mga organismo ay naingatan rin gayundin ang mga mas resistante nitong mga shell. Ito ay nangangahulugang ang ating pagkaunawa ng biolohiyang Cambrian ay lumalagpas sa mga kalaunang panahon.^[6] Ang panahong Cambrian ay minarkahan ng isang malalim na pagbabago sa buhay sa mundo. Bago ang panahong Cambrian, ang mga buhay na organismo sa kabuuan ay maliit, uniselular (isang selula) at simple. Ang mga komplikadong mga organismong multiselular (maraming selula) ay unti unting naging mas karaniwan sa mga milyong taon na agarang naunang panahon sa Cambrian at hanggang sa panahong Cambrian lamang nang ang mga mineralisado at kaya ang handang ma-fossilisang mga organismo ay naging karaniwan.^[7] Ang mabilis na pagdami ng mga anyo ng buhay sa panahong Cambrian at tinatawag na pagsabog na Cambrian na lumikha ng mga unang representatibo ng maraming mga modernong phyla na kumakatawan sa mga tangkay ng mga modernong pangkat ng mga espesyeng gaya ng mga arthropod. Bagaman ang iba ibang mga anyo ng buhay ay yumabong sa mga karagatan, ang lupain ay maihahambing na tigang at hindi mas komplikado kesa sa isang mikrobyal na patong ng lupa ^[8] at ilang mga anyo ng buhay na maliwanag na lumitaw upang manginain sa mga materyal na mikrobyal.^[9][10] Ang karamihan sa mga kontinente ay malamang tuyo sanhi ng kawalan ng mga halaman. Iginilid ng mga mababaw na dagat ang mga hangganan ng ilang mga kontinente na nalikha sa paghahati ng superkontinenteng Pannotia. Ang mga dagat ay relatibong mainit at ang yelong polar(polar ice) ay hindi umiral sa karamihan ng panahong ito. Ang Estados Unidos ay gumagamit ng may barang kapital na karakter na C upang ikatawan ang Panahong Cambrian.^[11]

1. ↑ Brasier, Martin; Cowie, John; Taylor, Michael. "Decision on the Precambrian-Cambrian boundary stratotype" (PDF). Episodes. 17. Nakuha noong 6 December 2020.
2. ↑ Cooper, Roger; Nowlan, Godfrey; Williams, S. H. (March 2001). "Global Stratotype Section and Point for base of the Ordovician System" (PDF). Episodes. 24 (1): 19–28. doi:10.18814/epiiugs/2001/v24i1/005. Nakuha noong 6 December 2020.
3. ↑ Haq, B. U.; Schutter, SR (2008). "A Chronology of Paleozoic Sea-Level Changes". Science. 322 (5898): 64–8. Bibcode:2008Sci...322...64H. doi:10.1126/science.1161648. PMID 18832639. S2CID 206514545.
4. ↑ Gradstein, Felix M.; Ogg, J. G.; Smith, A. G. (2004). A Geologic Time Scale 2004. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0521786738.
5. ↑ Sedgwick, A. (1852). "On the classification and nomenclature of the Lower Paleozoic rocks of England and Wales". Q. J. Geol. Soc. Land. 8: 136–138. doi:10.1144/GSL.JGS.1852.008.01-02.20.
6. ↑ Orr, Patrick J.; Benton, Michael J.; Briggs, Derek E.G. (2003). "Post-Cambrian closure of the deep-water slope-basin taphonomic window". Geology. 31 (9): 769. doi:10.1130/G19193.1. ISSN 0091-7613.
7. ↑ Butterfield, Nicholas J. (2007). "MACROEVOLUTION AND MACROECOLOGY THROUGH DEEP TIME". Palaeontology. 50 (1): 41–55. doi:10.1111/j.1475-4983.2006.00613.x. ISSN 0031-0239.
8. ↑ Schieber, 2007, pp. 53-71.
9. ↑ Owen, 1852, pp. 214-225
10. ↑ Getty & Hagadorn, 2010.
11. ↑ Federal Geographic Data Committee, pat. (2006). FGDC Digital Cartographic Standard for Geologic Map Symbolization FGDC-STD-013-2006 (PDF). U.S. Geological Survey for the Federal Geographic Data Committee. p. A–32–1. Nakuha noong August 23, 2010. {{cite book}}: Unknown parameter |month= ignored (tulong)