Back علم الأدلة الجنائية Arabic Kriminalistika Azerbaijani ফরেনসিক বিজ্ঞান Bengali/Bangla Forenzika BS Ciències forenses Catalan زانستی شیکاری تاوان CKB Forenzní vědy Czech Forensik German Forensic science English Ciencia forense Spanish
| Adli bilimler |
|---|
.png) |
Adli bilimler veya kriminalistik, maddi gerçeğin ortaya çıkarılmasıyla suçların ve hukuki uyuşmazlıkların çözümüne çalışılan bilimler demeti.[1] Kimi kaynaklarda "bilimsel polislik" olarak da nitelenmektedir.[2] Ceza hukuku ve medeni hukuk konularında hukuki karar almayı destekler.
Özellikle ceza soruşturması sırasında, kabul edilebilir delillere ve ceza muhakemesine ilişkin yasal standartlara tabidir. DNA analizi, parmak izi, kan lekesi model analizi, ateşli silahlar, balistik, toksikoloji ve yangın enkazı analizi gibi çok sayıda uygulamanın kullanıldığı geniş bir alandır.
Kriminalistik adı, "suç" (Fransızca: la crime) sözcüğünden türetilmiştir[3] ve her ne kadar kriminoloji ile karıştırılsa da bu iki saha, amaç ve nitelik bakımından birbirinden ayrılır.[1][4] Ne var ki adli bilimler, kriminolojiyi geniş kapsamlı olarak ele alan bazı kaynaklarca "uygulamalı kriminoloji" alanına da dahil edilir.[2] Adli bilimler kendi başına bir bilim dalı değil, adli amaçlar doğrultusunda pek çok farklı disiplinin bir araya geldiği bir çatı yapıdır.[5] Bunlar tıp, fizik, kimya, biyoloji, jeoloji gibi fen bilimleri ya da psikoloji, dilbilim gibi sosyal bilim alanlarından olabilirler.[6]
Adli bilimler; suçlunun ortaya çıkarılması kadar, masumların hatalı biçimde suçlanmasını veya cezalandırılmasını önlemeye de yarar. Suç ve uyuşmazlık konuları, adli bilimler çerçevesinde bir "olay" olarak ele alınır ve yalnızca gerçeğin ne olduğu araştırılır. Bu gerçeğin hukuki yorum ve değerlendirmesi ise yargı faaliyeti çerçevesinde soruşturma ve kovuşturma makamlarının görev ve yetkisidir.[7] Bu çerçevede çalışmalar yürüterek gerçeğin ortaya çıkarılmasına çalışan kimselere ise "bilirkişi" veya "uzman" denilir.[8]
- ^ a b Tanrıvere 2017, s. 105.
- ^ a b Tuğ, Doğan & Hancı 2002, s. 176.
- ^ Tuğ, Doğan & Hancı 2002, s. 177.
- ^ Tuğ, Doğan & Hancı 2002, s. 175.
- ^ Tanrıvere 2017, s. 105-106.
- ^ Tanrıvere 2017, s. 106.
- ^ Tanrıvere 2017, s. 110-111.
- ^ Toroslu & Feyzioğlu 2016, s. 201.