Aktinyum

Aktinyum, ₈₉Ac

Bir viyaldeli bir miktar aktinyum-225
Görünüş	gümüşi beyaz, mavi[1] ya da kimi zaman altın rengi bir ışıkla ışıldayan[2]
Kütle numarası	[227]
Periyodik tablodaki yeri
Hidrojen Helyum Lityum Berilyum Bor Karbon Azot Oksijen Flor Neon Sodyum Magnezyum Alüminyum Silisyum Fosfor Kükürt Klor Argon Potasyum Kalsiyum Skandiyum Titanyum Vanadyum Krom Manganez Demir Kobalt Nikel Bakır Çinko Galyum Germanyum Arsenik Selenyum Brom Kripton Rubidyum Stronsiyum İtriyum Zirkonyum Niyobyum Molibden Teknesyum Rutenyum Rodyum Paladyum Gümüş Kadmiyum İndiyum Kalay Antimon Tellür İyot Ksenon Sezyum Baryum Lantan Seryum Praseodim Neodimyum Prometyum Samaryum Evropiyum Gadolinyum Terbiyum Disprozyum Holmiyum Erbiyum Tulyum İterbiyum Lutesyum Hafniyum Tantal Tungsten Renyum Osmiyum İridyum Platin Altın Cıva Talyum Kurşun Bizmut Polonyum Astatin Radon Fransiyum Radyum Aktinyum Toryum Protaktinyum Uranyum Neptünyum Plütonyum Amerikyum Küriyum Berkelyum Kaliforniyum Aynştaynyum Fermiyum Mendelevyum Nobelyum Lavrensiyum Rutherfordiyum Dubniyum Seaborgiyum Bohriyum Hassiyum Meitneriyum Darmstadtiyum Röntgenyum Kopernikyum Nihoniyum Flerovyum Moskovyum Livermoryum Tennesin Oganesson La ↑ Ac ↓ (Uqt) radyum ← Aktinyum → toryum
Atom numarası (Z)	89
Grup	n/a
Periyot	7. periyot
Blok	f bloku
Elektron dizilimi	[Rn] 6d1 7s2
Kabuk başına elektron	2, 8, 18, 32, 18, 9, 2
Fiziksel özellikler
Faz (SSB'de)	Katı
Erime noktası	1500 K ​(1227 °C, ​2240 °F)[2] (tahminî)
Kaynama noktası	3500±300 K (3227±300 °C; 5840,6±500 °F)[2] (çıkarım)
Yoğunluk (OS)	10 g/cm3
Erime entalpisi	14 kJ/mol
Buharlaşma entalpisi	400 kJ/mol
Molar ısı kapasitesi	27,2 J/(mol·K)
Atom özellikleri
Yükseltgenme durumları	+3 güçlü bazik
Elektronegatiflik	Pauling ölçeği: 1,1
İyonlaşma enerjileri	1.: 499 kJ/mol 2.: 1170 kJ/mol 3.: 1900 kJ/mol (daha fazla)
Kovalent yarıçapı	215 pm
Elementin spektrum çizgileri
Diğer özellikleri
Doğal oluşum	Bozunma sonucu
Kristal yapı	​Yüzey merkezli kübik (ymk)
Isı iletkenliği	12 W/(m·K)
CAS Numarası	7440-34-8
Tarihi
Keşif ve ilk izolasyon	Friedrich Oskar Giesel (1902, 1903)
Adlandıran	André-Louis Debierne (1899)
Ana izotopları
İzotop Bolluk Yarı ömür (t1/2) Bozunma türü Ürün 225Ac eser 10 g α 221Fr 226Ac yap 29.37 sa β- 226Th ε 226Ra α 222Fr 227Ac eser 21,772 y β- 227Th α 223Fr

Aktinyum, simgesi Ac ve atom numarası 89 olan kimyasal bir elementtir. İlk olarak 1899'da Fransız kimyager André-Louis Debierne tarafından izole edilmiştir.

Friedrich Oskar Giesel daha sonra 1902'de bağımsız olarak izole etti ve elementin bilindiğinden habersiz, ona "emanyum" adını verdi.^[3] Aktinyum, periyodik tablodaki aktinyum ve lavrensiyum arasındaki 15 benzer elementten oluşan aktinit serisine isim verdi. Aynı zamanda, bazen 7. periyot geçiş metallerinin birincisi olarak kabul edilir, ancak lavrensiyum bu pozisyonda daha az görülür. Polonyum, radyum ve radon ile birlikte aktinyum, izole edilecek ilk ilkel olmayan radyoaktif elementlerden biriydi.

Yumuşak, gümüşi-beyaz bir radyoaktif metal olan aktinyum, havadaki oksijen ve nem ile hızla reaksiyona girerek daha fazla oksidasyonu önleyen beyaz bir aktinyum oksit kaplaması oluşturur. Çoğu lantanit ve birçok aktinitte olduğu gibi, aktinyum hemen hemen tüm kimyasal bileşiklerinde oksidasyon seviyesi +3 olarak görülür. Aktinyum, uranyum ve toryum cevherlerinde ağırlıklı olarak beta ve bazen alfa parçacıkları yayan 21.772 yıllık yarı ömüre sahip ²²⁷Ac izotopu ve 6.15 saatlik bir yarı ömre sahip beta aktif olan ²²⁸Ac olarak bulunur. Cevherdeki bir ton doğal uranyum yaklaşık 0.2 miligram aktinyum-227 içerir ve bir ton toryum yaklaşık 5 nanogram aktinyum-228 içerir. Aktinyum ve lantanın fiziksel ve kimyasal özelliklerinin yakın benzerliği, aktinyumun cevherden ayrılmasını pratik olmayan bir hale getirir. Bunun yerine aktinyum, bir nükleer reaktörde ²²⁶Ra'nın nötron ışınlaması ile miligram miktarlarında hazırlanır. Kıtlığı, yüksek fiyatı ve radyoaktivitesi nedeniyle, aktinyumun önemli bir endüstriyel kullanımı yoktur. Mevcut uygulamaları bir nötron kaynağı ve radyasyon terapisi için bir etken içerir.

1. ^ Wall, Greg (8 Eylül 2003). "C&EN: It's Elemental: The Periodic Table - Actinium". C&EN: It's Elemental: The Periodic Table. Chemical and Engineering News. 11 Ekim 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2011. 
2. ^ ^{a b c} Kirby, Harold W.; Morss, Lester R. (2006). "Actinium". The Chemistry of the Actinide and Transactinide Elements. s. 18. doi:10.1007/1-4020-3598-5_2. ISBN 978-1-4020-3555-5. 
3. ^ "Actinium - Element information, properties and uses". Royal Society of Chemistry. 24 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2018.