Che Guevara

Che Guevara
Guerrillero Heroico, 1960
Küba Sanayi Bakanı
Görev süresi 11 Şubat 1961 - 1 Nisan 1965
Başbakan	Fidel Castro
Yerine geldiği	Makam oluşturuldu
Yerine gelen	Joel Domenech Benítez
Küba Ulusal Bankası başkanı
Görev süresi 26 Kasım 1959 - 23 Şubat 1961
Yerine geldiği	Felipe Pazos
Yerine gelen	Raúl Cepero Bonilla
Kişisel bilgiler
Doğum	Ernesto Guevara 14 Haziran 1928(1928-06-14) Rosario, Arjantin
Ölüm	9 Ekim 1967 (39 yaşında) La Higuera, Bolivya
Defin yeri	Che Guevara Mozolesi Santa Clara, Küba
Organizasyon	26 Temmuz Hareketi Küba Sosyalist Devrimi Birleşik Partisi[1] Bolivya Ulusal Kurtuluş Ordusu
Çocuk(lar)	5
Mesleği	Doktor, yazar, diplomat, gerilla, devrimci, ideolog
İmzası

Ernesto "Che" Guevara (İspanyolca telaffuz: [ˈtʃe ɣeˈβaɾa];^[2] 14 Haziran 1928^[3] – 9 Ekim 1967) Arjantinli Marksist devrimci, doktor, yazar, gerilla lideri, diplomat ve askerî teorisyendir. Küba Devrimi'nin önemli bir figürü olarak kendisi, popüler kültürde her yerde bulunan bir karşı kültürel isyan simgesi ve küresel bir sembol hâline geldi.^[4]

Genç bir tıp öğrencisiyken Güney Amerika'yı dolaşan Guevara; tanık olduğu yoksulluk, açlık ve hastalıklar karşısında dehşete kapıldı.^[5][6] Latin Amerika'nın Amerika Birleşik Devletleri tarafından kapitalist sömürüsü olarak gördüğü bu durumun tersine çevrilmesine yardımcı olma arzusu, Guatemala'da Başkan Jacobo Árbenz yönetiminde gerçekleştirilen sosyal reformlara katılmasına neden oldu ve sonunda United Fruit Company'nin emriyle CIA desteğiyle devrilen başkan, Guevara'nın siyasi ideolojisini sağlamlaştırdı.^[5] Daha sonra Meksiko'da Raúl ve Fidel Castro ile tanışan Guevara, onların 26 Temmuz Hareketi'ne katıldı ve ABD destekli diktatör Fulgencio Batista'yı devirmek amacıyla Granma yatıyla Küba'ya yelken açtı.^[7] Guevara kısa sürede isyancılar arasında öne çıktı, ikinci komutanlığa terfi etti ve Batista rejimini deviren iki yıllık gerilla harekâtında önemli bir rol oynadı.^[8]

Küba Devrimi'nden sonra Guevara yeni hükûmette önemli roller oynadı. Bunlar arasında devrim mahkemeleri sırasında savaş suçlusu olarak mahkûm edilenlerin temyiz ve idam mangalarını gözden geçirmek,^[9] sanayi bakanı olarak tarımsal toprak reformunu başlatmak, ülke çapında başarılı bir okuma yazma kampanyasına öncülük etmek, hem Ulusal Banka'nın başkanı hem de Küba silahlı kuvvetlerinin eğitim direktörü olarak görev yapmak ve Küba sosyalizmi adına bir diplomat olarak dünyayı dolaşmak vardı. Bu pozisyonlar aynı zamanda Domuzlar Körfezi Çıkarması'nı püskürten milis güçlerinin eğitiminde^[10] ve 1962 Küba Füze Krizi'nden önce Sovyet nükleer silahlı balistik füzelerinin Küba'ya getirilmesinde merkezî bir rol oynamasını sağladı.^[11] Ayrıca Guevara üretken bir yazar ve günlükçüydü, La Guerra de Guerrillas isimli bir gerilla savaşı el kitabının yanı sıra gençliğinde kıtalararası motosiklet yolculuğuyla ilgili Diarios de motocicleta adlı çok satan bir anı kitabı yazdı. Deneyimleri ve Marksizm-Leninizm üzerine çalışmaları onu, üçüncü dünya ülkelerinin az gelişmişliği ve bağımlılığının emperyalizm, yeni sömürgecilik ve tekelci kapitalizmin bir sonucu olduğunu ve tek çarenin proleter enternasyonalizm ve dünya devrimi olduğunu ileri sürmeye yöneltti.^[12][13] Guevara 1965 yılında Afrika ve Güney Amerika'da kıtasal devrimleri kışkırtmak için Küba'dan ayrıldı,^[14] önce Kongo-Kinşasa'da başarısız oldu ve daha sonra Bolivya'da CIA destekli Bolivya güçleri tarafından yakalandı ve infaz edildi.^[15]

Guevara, çok sayıda biyografi, anı, deneme, belgesel, şarkı ve filmle kolektif hayal gücünde kutuplaşmış, hem sevilen hem de sevilmeyen bir tarihsel figür olmaya devam etmektedir. Ölümünün sonucunda, sınıf mücadelesi için şiirsel çağrıları ve maddi teşviklerden ziyade manevi teşviklerle yönlendirilen "yeni bir insan" bilinci yaratma arzusunun bir sonucu olarak,^[16] Guevara çeşitli sol hareketlerin önemli bir simgesine dönüşmüştür. Buna karşılık, siyasi sağdaki eleştirmenleri onu otoriterliği teşvik etmek ve siyasi muhaliflerine karşı şiddeti onaylamakla suçlamaktadır. Mirası konusundaki anlaşmazlıklara rağmen Time gazetesi onu 20. yüzyılın en etkili 100 kişisinden biri olarak seçerken^[17] Alberto Korda'nın Guerrillero Heroico adlı fotoğrafı Maryland Institute College of Art tarafından "dünyanın en ünlü fotoğrafı" olarak gösterildi.^[18]

1. ^ Partido Unido de la Revolución Socialista de Cuba, aka PURSC.
2. ^ "How to pronounce Che Guevara". 23 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2024. 
3. ^ Doğum sertifikasındaki doğum tarihi 14 Haziran 1928 olsa da başka bir kaynak, (Julia Constenla, Jon Lee Anderson tarafından alıntılandı), aslında aynı yıl 14 Mayıs'ta doğduğunu iddia etmektedir. Constenla, Che'nin annesi Celia de la Serna'nın kendisine Ernesto Guevara Lynch ile evlendiklerinde zaten hamile olduğunu söylediğini ve skandaldan kaçınmak için oğullarının doğum belgesindeki tarihin gerçek tarihten bir ay sonra doğmuş gibi gösterildiğini belirtmektedir. (Anderson 1997, ss. 3, 769.)
4. ^ Casey 2009, s. 128.
5. ^ ^{a b} On Revolutionary Medicine 7 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Che Guevara'nın 19 Ağustos 1960 tarihinde Küba Milislerine yaptığı konuşma. "Önce öğrenci, sonra da doktor olarak seyahat ettiğim koşullar nedeniyle yoksulluk, açlık ve hastalıkla; parasızlık nedeniyle bir çocuğu tedavi edememekle; sürekli açlık ve cezanın yarattığı sersemlikle, Amerikan anavatanımızın ezilen sınıflarında sıkça görüldüğü gibi, bir babanın oğlunun kaybını önemsiz bir kaza olarak kabul edebileceği noktaya kadar yakın temas kurdum. Ve o zaman benim için ünlü olmak ya da tıp bilimine önemli bir katkıda bulunmak kadar önemli şeyler olduğunu fark etmeye başladım: Bu insanlara yardım etmek istiyordum."
6. ^ Anderson 1997, ss. 90–91.
7. ^ Beaubien, NPR Audio Report, 2009, 00:09–00:13.
8. ^ "Castro's Brain", 1960.
9. ^ Taibo 1999, s. 267.
10. ^ Kellner 1989, ss. 69–70.
11. ^ Anderson 1997, ss. 526–530.
12. ^ "On Development" 18 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Che Guevara tarafından 25 Mart 1964 tarihinde İsviçre'nin Cenevre kentinde düzenlenen Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı'nın genel kurulunda yapılan konuşma. "Gelişmiş ülkelerden sermaye girişi, ekonomik bağımlılığın tesis edilmesinin ön koşuludur. Bu giriş çeşitli biçimler alır: ağır koşullarla verilen krediler; belirli bir ülkeyi yatırımcıların gücü altına sokan yatırımlar; bağımlı ülkenin gelişmiş ülkeye neredeyse tamamen teknolojik olarak tabi kılınması; bir ülkenin dış ticaretinin büyük uluslararası tekeller tarafından kontrol edilmesi; ve aşırı durumlarda, diğer sömürü biçimlerini desteklemek için ekonomik bir silah olarak güç kullanılması."
13. ^ "At the Afro-Asian Conference in Algeria - A speech by Che Guevara to the Second Economic Seminar of Afro-Asian Solidarity in Algiers, Algeria". 24 Şubat 1965. 5 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2024 – Marxists Internet Archive vasıtasıyla. Emperyalizme karşı, sömürgeci ya da yeni sömürgeci zincirlerden kurtulmak için siyasi silahlar, silahlar ya da ikisinin birleşimiyle yürütülen mücadele, geri kalmışlık ve yoksulluğa karşı mücadeleden ayrı değildir. Her ikisi de yeni bir adalet ve bolluk toplumunun yaratılmasına giden aynı yolun aşamalarıdır. ... Tekelci sermaye dünyayı ele geçirdiğinden beri, tüm kârı en güçlü ülkeler grubu arasında paylaştırarak insanlığın büyük bölümünü yoksulluk içinde tutmuştur. Bu ülkelerdeki yaşam standardı, bizim ülkelerimizdeki aşırı yoksulluğa dayanmaktadır. Bu nedenle, az gelişmiş ulusların yaşam standartlarını yükseltmek için emperyalizme karşı mücadele etmeliyiz. ... Proletarya enternasyonalizminin uygulanması, daha iyi bir gelecek için mücadele eden halklar için sadece bir görev değil, aynı zamanda kaçınılmaz bir zorunluluktur. 
14. ^ Guevara, Angola'daki MPLA ve Kongo-Brazzaville'deki MNR gibi sürgündeki Afrika kurtuluş hareketleriyle koordinasyon kurarken, Afrika'nın "dünyada var olan her türlü sömürüye karşı en önemli mücadele alanlarından birini" temsil ettiğini belirtiyordu. Guevara daha sonra Cezayir'de Ahmed Ben Bella, Gine'de Sékou Touré, Gana'da Kwame Nkrumah, Tanzanya'da Julius Nyerere ve Mısır'da Cemal Abdül Nasır gibi Afrikalı liderlerle bir ittifak kurarak Latin Amerika'daki kıta devrimine küresel bir boyut kazandırmayı planladı. Bakınız: Anderson 1997, ss. 576, 584.
15. ^ Ryan 1998, syf. 4.
16. ^ Footnote for Socialism and man in Cuba 10 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (1965): "Che, insanoğlunun tam özgürleşmesine, çalışmanın tam bir tatminle yerine getirilen ve görevlerin yerine getirilmesinde bilinçli eylemin gerçekleştirilmesine katkıda bulunan bir değer sistemi tarafından sürdürülen toplumsal bir görev hâline geldiğinde ulaşılacağını savunmuştur. Bu da ancak kolektif eylemin artırıldığı çeşitli aşamalardan geçilerek edinilen sistematik eğitimle sağlanabilir. Che bunun zor ve zaman alıcı olduğunun farkındaydı. Ancak bu süreci hızlandırma arzusuyla, insanları harekete geçirecek, kolektif ve bireysel çıkarlarını bir araya getirecek yöntemler geliştirdi. Bu araçların en önemlileri arasında, sosyalizme doğru gelişmenin bir yolu olarak bilinci derinleştirirken, manevi ve maddi teşvikler vardı. Che'nin konuşmalarına bakınız: Homage to Emulation Prize Winners (1962) ve A New Attitude to Work (1964)."
17. ^ Dorfman 1999.
18. ^ Maryland Institute of Art, 26 Mayıs 2001 BBC News'da bahsedildi.