Back الاشتراكية الديمقراطية Arabic Socialismu democráticu AST Demokratik sosializm Azerbaijani Дэмакратычны сацыялізм Byelorussian Демократичен социализъм Bulgarian Demokratski socijalizam BS Socialisme democràtic Catalan Sosyalismong demokratiko CEB Demokratický socialismus Czech Demokratisk socialisme Danish
 | Bu maddedeki üslubun, ansiklopedik bir yazıdan beklenen resmî ve ciddi üsluba uygun olmadığı düşünülmektedir. |
| Makale serilerinden |
 |
Demokratik sosyalizm, sosyalist piyasa ekonomisi içinde ekonomik demokrasi, işyeri demokrasisi ve işçilerin öz yönetimine[1] veya alternatif bir merkeziyetçi planlı sosyalist ekonomi[2] biçimine özel bir vurgu yaparak, siyasi demokrasiyi ve bir tür sosyal sermayeli ekonomiyi[3] destekleyen solcu[4] bir siyaset felsefesidir. Demokratik sosyalistler, kapitalizmin doğası gereği özgürlük, eşitlik ve dayanışma değerleriyle bağdaşmadığını ve bu ideallerin ancak sosyalist bir toplumun gerçekleştirilmesiyle elde edilebileceğini savunuyorlar.[5] Çoğu demokratik sosyalist, sosyalizme[6] kademeli bir geçiş arayışında olsa da, demokratik sosyalizm, sosyalizmi kurmanın aracı olarak devrimci veya reformist siyaseti destekleyebilir.[7] Demokratik sosyalizm, 20. yüzyılda Sovyetler Birliği'nde ve diğer ülkelerde tek parti devletine doğru gerilemeye karşı çıkan sosyalistler tarafından popülerleştirildi.[8]
Demokratik sosyalizm, çoğu sosyalistin sosyalizm kavramıyla anladığı şeydir;[9] çok geniş (tek partili Marksist-Leninist devleti reddeden sosyalistler)[10] veya daha sınırlı bir kavram (savaş sonrası sosyal demokrasi)[11] olabilir. Geniş bir hareket olarak liberteryen sosyalizm,[12] piyasa sosyalizmi,[13] reformist sosyalizm[5] ve devrimci sosyalizm[14] biçimlerinin yanı sıra etik sosyalizm,[15] liberal sosyalizm,[16] sosyal demokrasi[17] ve hepsi demokrasiye bağlılığı paylaşan[10] bazı devlet sosyalizmi[18] ve ütopik sosyalizm[19] biçimlerini içerir.
Demokratik sosyalizm, muhaliflerin genellikle pratikte otoriter ve antidemokratik olarak algıladıkları Marksizm-Leninizm ile tezat oluşturuyor.[20] Demokratik sosyalistler, 20. yüzyılda Sovyetler Birliği ve diğer Marksist–Leninist devletlerde oluşan idari komuta sistemini yönetim biçimi olarak reddederek Stalinist siyasal sisteme ve Sovyet tipi ekonomik planlama sistemine karşı çıkıyorlar.[21] Demokratik sosyalizm, demokratik sosyalistlerin ekonominin kapitalizmden sosyalizme sistemik dönüşümüne kararlı olmaları temelinde Üçüncü Yol sosyal demokrasisinden[22] de ayrılır.
Sosyalizmi uzun vadeli bir hedef olarak görmekle birlikte,[23] bazı ılımlı demokratik sosyalistler, kapitalizmin aşırılıklarını dizginlemekle daha fazla ilgilenirler ve günümüzde onu insancıllaştırmak için ilerici reformları desteklerken,[24] diğer demokratik sosyalistler ise, toplumsal eşitsizlikleri gidermeye ve kapitalizmin ekonomik çelişkilerini bastırmaya yönelik ekonomik müdahalecilik ve benzeri politika reformlarının çelişkileri daha da şiddetlendirerek[25] başka bir yerde farklı bir kisveyle ortaya çıkmalarına neden olacağına inanmaktadır. Bu demokratik sosyalistler, kapitalizmle ilgili temel sorunların sistemin doğasından olduğuna ve ancak özel mülkiyetin yerine üretim araçlarının kolektif mülkiyetinin geçirilmesi yoluyla kapitalist üretim biçiminin sosyalist üretim biçimiyle değiştirilmesiyle çözülebileceğine ve demokrasiyi endüstriyel demokrasi biçiminde ekonomik alana yayılması gerektiğine inanıyorlar.[26] Demokratik sosyalizmin temel eleştirisi demokrasi ve sosyalizmin uyumluluğuna odaklanmıştır.[27] Birçok akademisyen ve siyasi yorumcu, otoriter sosyalizm ile demokratik sosyalizmi siyasi bir ideoloji olarak ayırt etme eğilimindedir; birincisi Sovyet Bloğunu, ikincisi ise İngiltere, Fransa ve İsveç gibi ülkelerde demokratik olarak seçilen Batı Bloğu ülkelerindeki demokratik sosyalist partileri temsil etmektedir.[28] Ne var ki, Soğuk Savaş'ın sona ermesinin ardından, neoliberal bir konsensüsün, gelişmiş kapitalist dünyadaki sosyal demokrat konsensüsün yerini almasıyla bu ülkelerin çoğu sosyalizmden uzaklaşmıştır.[29][30][31][32]
- ^ Edelstein 1993.
- ^ Anderson & Herr 2007, p. 448.
- ^ Sinclair 1918; Busky 2000, p. 7; Abjorensen 2019, p. 115.
- ^ - Euclid Tsakalotis, "European Employment Policies: A New Social Democratic Model for Europe" in The Economics of the Third Way: Experiences from Around the World (eds. Philip Arestis & Malcolm C. Sawyer: Edward Elgar Publishing 2001), p. 26: "most left-wing approaches (social democratic, democratic socialist, and so on) to how the market economy works..."). - "Introduction" in The Nordic Model of Social Democracy (eds. Nik Brandal, Øivind Bratberg & Dag Einar Thorsen: Palgrave Macmillan, 2013): "In Scandinavia, as in the rest of the world, 'social democracy' and 'democratic socialism' have often been used interchangeably to define the part of the left pursuing gradual reform through democratic means."
- ^ a b Alt et al. 2010, p. 401.
- ^ Busky 2000, p. 10.
- ^ Alt et al. 2010, p. 401; Abjorensen 2019, p. 115.
- ^ Williams 1985, p. 289; Foley 1994, p. 23; Eatwell & Wright 1999, p. 80; Busky 2000, pp. 7–8.
- ^ Sinclair 1918; Busky 2000, pp. 7–8.
- ^ a b Busky 2000, pp. 7–8; Prychitko 2002, p. 72.
- ^ Hamilton 1989; Pierson 2005; Page 2007.
- ^ Draper 1966, pp. 57–84; Hain 1995; Hain 2000, p. 118.
- ^ Hain 1995; Anderson & Herr 2007, p. 448.
- ^ Draper 1966, "The "Revisionist" Facade", "The 100% American Scene"; Alt et al. 2010, p. 401.
- ^ Dearlove & Saunders 2000; Gaus & Kukathas 2004, p. 420; Thompson 2006.
- ^ Adams 1999, p. 127; Gaus & Kukathas 2004, p. 420.
- ^ Williams 1985, p. 289; Foley 1994, p. 23; Eatwell & Wright 1999, p. 80; Busky 2000, pp. 7–8; Sargent 2008, pp. 117–118.
- ^ Busky 2000, p. 93.
- ^ Sargent 2008, p. 118.
- ^ Eatwell & Wright 1999, p. 80; Busky 2000, pp. 7–8; Prychitko 2002, p. 72.
- ^ Prychitko 2002, p. 72.
- ^ Whyman 2005, pp. 1–5, 61, 215.
- ^ Roemer 1994, pp. 25–27; Berman 1998, p. 57; Bailey 2009, p. 77; Lamb 2015, pp. 415–416
- ^ Eatwell & Wright 1999, p. 80; Alt et al. 2010, p. 401.
- ^ Clarke 1981; Bardhan & Roemer 1992, pp. 101–116; Weisskopf 1994, pp. 297–318.
- ^ Eatwell & Wright 1999, p. 80; Anderson & Herr 2007, p. 447; Schweickart 2007, p. 448; Alt et al. 2010, p. 401.
- ^ Barrett 1978.
- ^ Barrett 1978; Heilbroner 1991; Kendall 2011, pp. 125–127; Li 2015, pp. 60–69.
- ^ Sanandaji, Nima. "Nordic Countries Aren't Actually Socialist". Foreign Policy (İngilizce). 27 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2022.
- ^ "The end of the French left". POLITICO (İngilizce). 13 Ocak 2022. 13 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2022.
- ^ "Socialism declining in Europe as populism support grows". The Independent (İngilizce). 28 Aralık 2019. 29 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2022.
- ^ Steven Best; Richard Kahn; Anthony J. Nocella II; Peter McLaren, eds. (2011). "Introduction: Pathologies of Power and the Rise of the Global Industrial Complex". The Global Industrial Complex: Systems of Domination. Rowman & Littlefield. p. xviii. ISBN 978-0739136980.