Back Efese Afrikaans Ephesos ALS ኤፌሶን Amharic Ephese ANG أفسس Arabic افسوس ARZ Éfesu AST Efes Azerbaijani Эфес (горад) Byelorussian Эфэс (горад) BE-X-OLD
 Efes'teki Celsus Kütüphanesi | |
  Ephesus Turkey haritasındaki konumu. | |
| Konum | Selçuk, İzmir, Türkiye |
|---|---|
| Koordinatlar | 37°56′21.0″K 27°20′27.8″D / 37.939167°K 27.341056°D |
| Tür | Antik kent |
| Tarihçe | |
| Kurucu | Attikalı ve İyonyalı Yunanlar |
| Kuruluş | MÖ 10. yüzyıl |
| Terk ediliş | 15. yüzyıl |
| Devir(ler) | Yunan Karanlık Çağı ile Geç Orta Çağ arası |
| Sit ayrıntıları | |
| Kazı tarihleri | 1863-1869, 1895 |
| Arkeologlar | John Turtle Wood, Otto Benndorf |
| Tür | Kültürel |
| Kriter | iii, iv, vi |
| Belirleme | 2015 (39. oturum) |
| Parçası | Efes |
| Referans no. | 1018 |
| Ülke |  Türkiye |
| Bölge | Avrupa - Anadolu |
Efes (Hititçe: 𒀀𒉺𒊭 Apaša,[1] Eski Yunanca: Ἔφεσος Ephesos), Anadolu'nun batı kıyısında, bugünkü İzmir ilinin Selçuk ilçesinin üç kilometre güneybatısında yer alan antik bir Luvi şehriydi. Şehir Anadolu'da Yunan sömürgeciliğinin başlamasıyla birlikte İyonya ve daha sonra Roma dönemlerinde de önemini korumuştur. Kuruluşu Cilalı Taş Devri'ne yani MÖ 6000 yıllarına dayanır. MÖ 10. yüzyılda eski Arzava başkentinin yerine Attik ve İyonyalı Yunan kolonistleri tarafından inşa edilmiştir.
Klasik Yunan döneminde İyonya'nın on iki şehrinden biriydi. Şehir, MÖ 129'da Roma Cumhuriyeti'nin kontrolüne geçtikten sonra gelişti.
1994'te UNESCO tarafından Dünya Mirası Geçici Listesi'ne dahil edilen[2] Efes 2015'te ise Dünya Mirası olarak tescil edildi.[3]
Şehir antik Dünyanın Yedi Harikası'ndan biri olan yakındaki Artemis Tapınağı (M.Ö. 550; civarında tamamlandı) ile ünlüdür.[4] Diğer birçok anıtsal yapı arasında Celsus Kütüphanesi ve 25.000 seyirci alabilen II. Claudius zamanında başlanıp, Trajan (M.S. 98-117) döneminde tamamlanan antik tiyatro da vardır.[5] Efes, Vahiy Kitabı'nda adı geçen Asya'nın yedi kilisesinden biriydi.[6] Yuhanna İncili burada yazılmış olabilir.[7]
Şehir 5. yüzyıl birkaç Hristiyan konsilinin yeriydi (bkz. Birinci Efes Konsili). Şehir 263 yılında Gotlar tarafından yıkıldı ve yeniden inşa edilmesine rağmen limanın Küçük Menderes nehri tarafından yavaş yavaş silinmesi nedeniyle şehrin ticaret merkezi olarak önemi azaldı. MS 614'teki bir depremde kısmen tahrip oldu. Efes harabeleri kısmen Adnan Menderes Havalimanı'ndan veya Kuşadası Limanı'ndan yaklaşık 30 km güneyindedir.
2015 yılında UNESCO Dünya Mirası olarak eklendi. 2022 yılındaki kazı çalışmalarında 7. yüzyıla denk gelen Erken Bizans Dönemi'nden kalma dükkânlara ve bir mahalleye ulaşıldı.[8] Efes Örenyeri 2 milyon 634 bin 355 kişi ile 2024 yılında Türkiye'den en çok ziyaret edilen müze olmuştur.
- ^ Sezer Seçer (2012). Yazılı Belgeler Işığında Lukka, Pedassa ve Walma Ülkelerinin Tarihi ve Tarihi Coğrafyası (Yüksek Lisans Tezi) (PDF). İstanbul Üniversitesi. s. 101. 22 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Kasım 2022.
- ^ "Ephesus" (İngilizce). UNESCO. 29 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2015.
- ^ "Ephesus". UNESCO. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2015.
- ^ "accessed September 14, 2007". Penelope.uchicago.edu. Erişim tarihi: 20 Nisan 2009.
- ^ Ring, Trudy; Salkin, Robert (1995). "Ephesus". International Dictionary of Historic Places: Southern Europe. Londra: Fitzroy Dearborn. s. 217. ISBN 978-1-884964-02-2.
- ^ 2:1–7
- ^ Harris, Stephen L., Understanding the Bible, Palo Alto, Mayfield, 1985.
- ^ "Efes Antik Kenti'nde son keşif Bizans Dönemi'ne ait 1400 yıllık mahalle oldu". Anadolu Ajansı. 28 Ekim 2022. 5 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2022.