Back أمان الله خان Arabic امان الله خان ARZ Аманула Кан Bulgarian আমানউল্লাহ খান Bengali/Bangla Amanullah Catalan Amanulláh Czech Amanullah Khan Welsh Amanullah Khan Danish Amanullah Khan German Αμανουλάχ Χαν Greek
| Emanullah Han | |
|---|---|
 | |
| Afganistan Kralı | |
| Hüküm süresi | 9 Haziran 1926 – 14 Ocak 1929 |
| Önce gelen | Kendisi (Emir olarak) |
| Sonra gelen | İnayetullah Han |
| Afganistan Emiri | |
| Hüküm süresi | 28 Şubat 1919 – 9 Haziran 1926 |
| Önce gelen | Nasrullah Han |
| Sonra gelen | Kendisi (Kral olarak) |
| Doğum | 2 Haziran 1892 Pegman, Afganistan |
| Ölüm | 26 Nisan 1960 (67 yaşında) Zürih, İsviçre |
| Defin | Celalabad, Afganistan |
| Eş(ler)i | Süreyya Tarzi |
| Çocuk(lar)ı | Emine Şah Abide Bibi Meliha Rahmetullah Seyfullah Himayetullah Adile İhsanullah İndya Nagya |
| Hanedan | Barakzay Hanedanı |
| Babası | Habibullah Han |
| Annesi | Server Sultana Begüm |
| Dini | İslam |
Emanullah Han (Peştuca ve Farsça: غازی امان الله خان) veya unvanıyla Gazi Emanullah Han (1 Haziran 1892 - 26 Nisan 1960), 1919'dan 1929'daki tahttan çekilişine kadar önce Emir, 1926'dan sonra da Kral olarak Afganistan'ın hükümdarıydı.[1] Ağustos 1919'da Üçüncü İngiliz-Afgan Savaşı'nın sona ermesinin ardından, Afganistan bağımsızlığını ilan etti. Birleşik Krallık'ın etkisinden uzak ve bağımsız bir dış politika izlemek için korunan devlet statüsünden feragat etti.[2]
İktidarı sırasında, Türkiye Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'ten etkilenerek,[3] Afganistan'ı Batı çizgisinde modernleştirme girişimlerinde bulundu ve Afganistan'da dramatik siyasi ve sosyal değişimler yaşandı. Habibullah Kalakani ve takipçilerinin ayaklanması nedeniyle bu hedefe ulaşmada tam olarak başarılı olamadı. 14 Ocak 1929'da Amanullah tahttan çekildi ve Afgan İç Savaşı tırmanmaya başladığında komşu İngiliz Hindistanı'na kaçtı. Daha sonra Avrupa'ya geçti ve 30 yıl sürgünde kaldıktan sonra 26 Nisan 1960'ta İsviçre'nin Zürih kentinde öldü.[4][5] Cenazesi Afganistan'a getirildi ve Celalabad'da[6] babası Habibullah Han'ın mezarının yanına defnedildi.[7]
- ^ Poullada, L. B. "AMĀNALLĀH". Encyclopædia Iranica. Online. United States: Columbia University. 16 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2020.
- ^ "Collections Online | British Museum". www.britishmuseum.org. 28 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2020.
- ^ Adamec, Ludwig W. (1975). Historical and political who's who of Afghanistan. Hauptbd: Historical and political Who's who. Graz: Akad. Druck- u. Verlagsanst. s. 118. ISBN 978-3-201-00921-8.
- ^ "Amānullāh Khan | ruler of Afghanistan | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 1 Haziran 2023. 20 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2023.
- ^ "Collections Online | British Museum". www.britishmuseum.org. 6 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2023.
- ^ "Central Asia". The British Library. 21 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2020.
- ^ Qazi, Abdullah (2001). "Biography of Amanullah Khan". Afghanistan Online. 21 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2024.