Back Kaspiese See Afrikaans Kaspisches Meer ALS Каспий талай ALT ካስፒያን ባሕር Amharic Mar Caspia AN Caspia ANG Okwaan̄ Kasipian ANN بحر قزوين Arabic ܝܡܐ ܕܐܝܒܪܝܐ ARC بحر قزوين ARZ
| Hazar Denizi
Caspium Mare (Latince) Hyrcanium Mare (Latince) Kaspi teñızı (Kazakça) Kaspiyskoye Morye (Rusça) دریای کاسپین (Farsça) | |
|---|---|
 | |
| Havza | |
| Ülke(ler) | Kazakistan, Türkmenistan, İran, Azerbaycan, Rusya |
| Koordinatlar | 42°0′0″K 50°30′0″D / 42.00000°K 50.50000°D |
| Ada(lar) | 26 |
| Yerleşim(ler) (sahil) | Atırau, Aktau, Bakü, Mahaçkale, Türkmenbaşı (şehir) |
| Genel bilgiler | |
| Akarsu (gelen) | Volga Nehri, Kura Nehri, Terek, Ural Nehri |
| Akarsu (giden) | Kapalı havza |
| Göl türü | Doğal göl, Tuz gölü |
| Yüzölçümü | 371.000 km2 (143.000 sq mi) |
| Ortalama derinlik | 184 m (604 ft) |
| En derin noktası | 1.025 m (3.363 ft) |
| Su hacmi | 78.200 km³ |
| Yüzey rakımı | -28 m (-92 ft) |
| Özellikler | Dünyanın en büyük gölü |
| Wikimedia Commons | |
  Hazar Denizi (Asya)  Hazar Denizi (Hazar Denizi) | |
Hazar Denizi (eski adı (Latince): Caspium Mare veya Hyrcanium Mare veya Kazakça - Каспий теңізі (Kaspi teñızı) Rusça - Каспийское море (Kaspiyskoye Morye). Azerice - Xəzər dənizi. Farsça -دریای خزر / دریای مازندران (deryā-ye xazar/ daryā_ye māzandarān)) dünyanın en büyük gölü veya eksiksiz bir deniz olarak sınıflandırılan dünyanın en büyük iç su kütlesidir. Adını Hazar Kağanlığı'ndan almıştır.[1] Güneydoğu Avrupa ve güneybatı Asya'dadır ve dünyanın en büyük tuzlu su gölüdür. Hem deniz, hem de göl özelliklerini taşımaktadır. Petrol yataklarınca zengindir. Tektonik göllere örnektir.[2] Endoreik bir havza olarak, Avrupa ile Asya arasında, Kafkasya'nın doğusunda, Orta Asya'nın geniş bozkırlarının batısında ve Batı Asya'daki İran platosunun kuzeyinde yer almaktadır. Denizin yüzey alanı 371.000 km2 (143.200 mil kare) (Kara Boğaz Göl lagünü hariç) ve hacmi 78.200 km3'tür (18.800 cu mi). Tuzluluk oranı yaklaşık %1,2 (12 g/l) olup, bu oran çoğu deniz suyunun tuzluluğunun yaklaşık üçte biri kadardır. Kuzeydoğuda Kazakistan, kuzeybatıda Rusya, batıda Azerbaycan, güneyde İran ve güneydoğuda Türkmenistan ile sınırlanmıştır. Hazar Denizi çok çeşitli canlı türlerine ev sahipliği yapmaktadır ve en çok havyar ve petrol endüstrileriyle tanınmaktadır. Petrol endüstrisinden kaynaklanan kirlilik ve Hazar Denizi'ne akan nehirler üzerine inşa edilmiş barajlar, denizde yaşayan organizmaları olumsuz etkilemiştir.
Uzunluğu 1210, genişliği 210-436 kilometredir. Okyanuslarla bağlantısı yoktur. Bu yüzden de su seviyesi devamlı olarak değişir. 1930 ile 1957 seneleri arasında denizin seviyesi normalden 26 metre alçaldı. Bunun sonucu olarak kapladığı alan 53.300 km² azalarak 371.000 km²'ye düştü. Su seviyesinin deniz seviyesinden aşağıya düşme sebebi, buharlaşma artarken yağışların da azalmasıydı. Ek olarak, denize dökülen suların %80'ini sağlayan Volga (İdil) Nehri'nin sulama ve endüstriyel kullanım amacıyla başka yönlere kanalize edilmesi önemli bir sebeptir. Su seviyesini normal duruma getirmek için yapılan çalışmalar neticesiz kalmıştır. Kuzey kesimi sığdır. Burada mersinbalığı avcılığı yaygındır. Mersin balıklarından bol miktarda havyar elde edilir. Denizin derin yeri 1025 metre olup, güneydedir. Suyu tuzludur. Sülfat oranı yüksektir. Doğu kıyılarındaki geniş sığ bir bölgede sodyum sülfat yatakları bulunmaktadır. Hazar Denizi kış ayları dışında ana ulaşım güzergahıdır. Kuzeydeki sığ kesim kış ayları boyunca donar. Buradaki önemli limanlar Bakü, Türkmenbaşı ve İdil Nehri deltasında Astrahan’dır. Bunlar arasında demiryolu bağlantısı vardır. İran’a ait kısımda en önemli liman Bender Türkmen’dir.
Geniş ve endoreik Hazar Denizi kuzey-güney yönünde uzanmaktadır ve ana tatlı su kaynağı, Avrupa'nın en uzun nehri olan Volga, sığ kuzey ucundan denize akar. Orta ve güney alanlarında iki derin havza bulunur. Bunlar sıcaklık, tuzluluk ve ekolojide yatay farklılıklara yol açar. Hazar Denizi, kuzeyden güneye yaklaşık 1.200 kilometre (750 mil) boyunca uzanır ve ortalama genişliği 320 km'dir (200 mil). Yaklaşık 386,400 kilometrekare (149,190 sq mi) bir alan kapsar ve yüzeyi deniz seviyesinin yaklaşık 27 metre (89 ft) altındadır. Güney kesimindeki deniz yatağı, deniz seviyesinin 1.023 m (3.356 ft) altına kadar iner, bu da Baykal Gölü'nden (-1.180 m (-3.870 ft)) sonra dünyadaki en alçak ikinci doğal depresyondur. Kıyılarının eski sakinleri, muhtemelen tuzluluğu ve büyüklüğü nedeniyle Hazar Denizi'ni bir okyanus olarak algıladılar.
