Hidroklorik asit

Hidroklorik asit

Adlandırmalar
IUPAC adı Chlorane[1]
Diğer adlar Tuz ruhu[2] Hidronyum klorür Klorhidrik asit
Tanımlayıcılar
CAS numarası	7647-01-0
3D model (JSmol)	Etkileşimli görüntü
ChEMBL	ChEMBL1231821
ChemSpider	307
ECHA InfoCard	100.210.665
EC Numarası	231-595-7
E numaraları	E507 (asitliği düzenleyiciler, ...)
PubChem CID	313
UNII	QTT17582CB
UN numarası	1789
SMILES [OH3+].[Cl-]
Özellikler
Kimyasal formül	HCl
Molekül kütlesi	36,46 g mol−1
Görünüm	Renksiz, şeffaf sıvı, konsantre ise havada duman çıkarır
Koku	Karakteristik, keskin
Yoğunluk	1,18g/cm3
Erime noktası	derişime bağlı
Kaynama noktası	derişime bağlı
Çözünürlük (su içinde)	Karışır
log P	0,00[3]
Buhar basıncı	derişime bağlı
Asitlik (pKa)	-6,3[4] -5,9 (HCl gazı)[5]
Farmakoloji
ATC kodu	A09AB03 (DSÖ) B05XA13 (DSÖ)
Tehlikeler
GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar
İşaret sözcüğü	Danger[6]
R-ibareleri	R34, R37
Tehlike ifadeleri	H290, H314, H335[6]
Önlem ifadeleri	P260, P280, P303+P361+P353, P305+P351+P338[6]
NFPA 704 (yangın karosu)	3 0 1 ACID
Benzeyen bileşikler
Diğer anyonlar	Hidroflorik asit Hidrobromik asit Hidroiyodik asit
Benzeyen bileşikler	Hidrojen klorür
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
Bilgi kutusu kaynakları

Hidroklorik asit (veya Klorhidrik asit), hidrojen ve klor elementlerinden oluşan, oda sıcaklığı ve normal basınçta gaz hâlinde olan hidrojen klorürün sulu çözeltisine verilen ad. Halk arasında tuz ruhu olarak da bilinir. 9. yüzyılda simyacı Câbir bin Hayyân tarafından keşfedildi ve sonrasında simya alanında kullanıldı.^[7] Sanayi Devrimi sırasında, sanayideki önemi keşfedilen asit, önce Leblanc işlemi, sonrasında Solvay işlemi ile sanayi alanında üretilmeye başladı.^[8] Hidroklorik asit, tarihte yeni kolaylıkların keşfinde önemli roller üstlendi. Günümüzde PVC'den demir-çeliğe, organik madde üretiminden gıda sektörüne kadar hemen hemen tüm alanlarda hidroklorik asit kullanılmaktadır.^[9]

Hidroklorik asit, sağladığı kolaylıkların yanında, zehirli bir maddedir ve insan dokuları başta olmak üzere çoğu yüzeye büyük tahribat verir. Bu nedenle bu asit ile çalışılırken güvenlik önlemleri en üst düzeyde tutulmalıdır.^[10] Asit, toksik olmasının yanında, gözler ve deri için tahriş edicidir, deride yanıklara neden olmaktadır ve solunum sistemi için tahriş edici özellik taşımaktadır.^[10] Hidroklorik asidi elde edebilmek için öncelikle hidrojen klorür gazınının elde edilmesi gerekir.

1. ^ Favre HA, Powell WH, (Ed.) (2014). Nomenclature of Organic Chemistry: IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013. Cambridge: The Royal Society of Chemistry. s. 131. 
2. ^ "spirits of salt". 13 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2012. 
3. ^ "Hydrochloric acid". www.chemsrc.com. 15 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
4. ^ William L. Jolly "Modern Inorganic Chemistry" (McGraw-Hill, 1984), p.177
5. ^ Trummal A, Lipping L, Kaljurand I, Koppel IA, Leito I (May 2016). "Acidity of Strong Acids in Water and Dimethyl Sulfoxide". The Journal of Physical Chemistry A (İngilizce). 120 (20). ss. 3663-9. Bibcode:2016JPCA..120.3663T. doi:10.1021/acs.jpca.6b02253. PMID 27115918. 
6. ^ ^{a b c} Sigma-Aldrich Co., Hydrochloric acid.
7. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; wvd04 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
8. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; ceh isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
9. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; wvd02 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
10. ^ ^{a b} Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; aspen isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)