Ksenon

54 iyot ← ksenon → sezyum Kr ↑ Xe ↓ Rn Periyodik tablo
Genel
Adı, Sembolü, Atom numarası	Ksenon, Xe, 54
Element serisi	Soy gaz
grup, periyot, blok	18, 5, p
Görünüş	renksiz gaz
Atom ağırlığı	131,293(6) g·mol−1
Elektron dizilimi	[Kr] 5s² 4d10 5p6
Enerji seviyesi başına Elektronlar	2, 8, 18, 18, 8
Fiziksel özellikleri
Maddenin hali	gaz
Yoğunluk	(0 °C, 101,325 kPa) 5.894 g/L
Erime noktası	(101,325 kPa) 161.4 K (−111,7  °C, −169.1 °F)
Kaynama noktası	(101,325 kPa) 165.03  K (−108,12  °C, −162.62 °F)
Üçlü nokta	161,405 K, 81,6 Pa[1]
Kritik nokta	289,77 K, 5,841 MPa
Ergime ısısı	(101,325 kPa) 2,27 kJ·mol−1
Buharlaşma ısısı	(101,325 kPa) 12,64  kJ·mol−1
Özgül ısı kapasitesi	(100 kPa, 25 °C) 20,786 J·mol−1·K−1
Buhar basıncı P(Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k T(K)'de 83 92 103 117 137 165
Atom özellikleri
Kristal yapısı	Yüzey merkezli kübik
Yükseltgenme seviyesi	0, +1, +2, +4, +6, +8 (nadiren sıfırdan fazla) (zayıf asidik oksit)
Elektronegatifliği	2,6 (Pauling ölçeği)<
İyonlaşma enerjileri	1.: 1170,4 kJ/mol
	2.: 2046,4 kJ/mol
	3.: 3099,4 kJ/mol
Atom yarıçapı (calc.)	108 pm
Kovalent yarıçap	130 pm
Van der Waals yarıçapı	216 pm
Diğer özellikleri
Manyetik durum	Nonmanyetik
Isıl iletkenlik	(300 K) 5,65×10−3  W·m−1·K−1
Ses hızı	(sıvı) 1090 m/s; (gaz) 169 m/s
CAS kayıt numarası	7440-63-3
Seçilmiş izotoplar
izo TB YÖ BM BE (MeV) BÜ 124Xe 0.095% 124Xe 70 nötronlu kararlı bir izotoptur 125Xe yap 16,9 s. ε 1,652 125I 126Xe 0.089% 126Xe 72 nötronlı kararlı bir izotoptur 127Xe yap 36,345 g. ε 0,662 127I 128Xe 1.91% 128Xe 74 nötronlu kararlı bir izotoptur 129Xe %26,4 129Xe 75 nötronlu kararlı bir izotoptur 130Xe %4,07 130Xe 76 nötronlu kararlı bir izotoptur 131Xe %21,2 131Xe 77 nötronlu kararlı bir izotoptur 132Xe %26,9 132Xe 78 nötronlu kararlı bir izotoptur 133Xe yap 5,247 g. β– 0,427 133Cs 134Xe %10,4 134Xe 80 nötronlu kararlı bir izotoptur 135Xe yap 9,14 s. β– 1,16 135Cs 136Xe %8,86 136Xe 82 nötronlu kararlı bir izotoptur

Ksenon, Xe sembolü ile gösterilen 54 atom numaralı kimyasal elementtir. Renksiz, ağır, kokusuz bir soy gaz olan ksenon Dünya atmosferinde eser miktarda bulunur.^[2] Genellikle reaktif olmayan element, sentezlenen ilk soy gaz bileşiği olan ksenon heksafloroplatinatın oluşumu gibi birkaç kimyasal reaksiyona maruz kalabilir.^[3][4][5]

Ksenonun tabiattaki varoluşu dokuz kararlı izotoptan ibarettir. Ayrıca kırkın üzerinde radyoaktif bozunuma uğrayan kararsız izotop bulunur. Ksenonun izotop oranları Güneş Sistemi'nin ilk tarihinin araştırılmasında önemli bir araçtır.^[6] Ksenon-135 nükleer fisyonun sonucu olarak açığa çıkar ve nükleer reaktörlerde nötron soğurucu görevini yapar.^[7]

Ksenon flaş lambalarında^[8] ve ark lambalarında kullanılır,^[9] ve tıpta genel anestezik olarak kullanılır.^[10] İlk excimer lazer modelin lazer aktif ortamında ksenon dimer molekülü (Xe₂)^[11] ve ilk lazer modellerinde de pompa olarak ksenon flaş lamba kullanıldı.^[12] Ksenon ayrıca kuramsal zayıf etkileşimli ağır parçacıkların (WIMP) araştırılmasında^[13] ve uzay gemilerindeki iyon iticilerde kullanılır.^[14]

1. ^ Lide, David R. (2004). "Section 4, Properties of the Elements and Inorganic Compounds; Melting, boiling, triple, and critical temperatures of the elements". CRC Handbook of Chemistry and Physics (85. edition bas.). Boca Raton, Florida: CRC Press. ISBN 0849304857. KB1 bakım: Fazladan yazı (link)
2. ^ Staff (2007). "Xenon". Columbia Electronic Encyclopedia. Columbia University Press. 15 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2007. 
3. ^ Husted, Robert; Boorman, Mollie (15 Aralık 2003). "Xenon". Los Alamos National Laboratory, Chemical Division. 22 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2007. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi (link)
4. ^ Rabinovich, Viktor Abramovich; Vasserman, A. A.; Nedostup, V. I.; Veksler, L. S. (1988). Thermophysical properties of neon, argon, krypton, and xenon (İngilizce bas.). Washington, DC: Hemisphere Publishing Corp. ISBN 0195218337. 18 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2009. —National Standard Reference Data Service of the USSR. Volume 10.
5. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; beautiful isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
6. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; kaneoka isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
7. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; stacey isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
8. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; burke isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
9. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; mellor isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
10. ^ Sanders, Robert D.; Ma, Daqing; Maze, Mervyn (2005). "Xenon: elemental anaesthesia in clinical practice". British Medical Bulletin. 71 (1). ss. 115-135. doi:10.1093/bmb/ldh034. PMID 15728132.  |erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi (link)
11. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; basov isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
12. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; toyserkani isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
13. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; ball isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
14. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; saccoccia isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)