Liberalizm

Makale serilerinden
Liberalizm
Tarihi Liberalizm tarihi Afrika ve Asya'da liberalizm Avrupa'da liberalizm Amerika'da liberalizm Okyanusya'da liberalizm Liberal teoriye katkılar
Kavramlar Demokrasi Ekonomik liberalizm Ekonomik küreselleşme Eşitlik Cinsiyet Kanun Özgürlük Piyasa Basın Ekonomik İnanç İfade Ticaret Zarar ilkesi Enternasyonalizm Görünmez el Laissez-faire Özgürlük Negatif Pozitif Piyasa ekonomisi Saldırmazlık ilkesi Açık toplum Hoşgörülü toplum Halk egemenliği Özel mülkiyet Haklar Sivil ve siyasi Doğal ve yasal Hukukun üstünlüğü Sekülerizm Din ve devletin ayrılması Toplum sözleşmesi Cehalet örtüsü
Türler Klasik Sosyal Muhafazakâr Demokratik Yeşil Millî Piyasa Neo Ordo Paleo Radikal Anarko Tekno Feminist Seküler
Düşünürler Acton Arnold Aron Badawi Bastiat Bentham Berlin Burke Čapek Cassirer Collingwood Condorcet Constant Croce Emerson Friedman Guizot Hayek Hu Humboldt Kant Keynes Korais Kymlicka List Locke Martineau Mill Milton Mises Montesquieu Nozick Ortega Paine Popper Priestley Rawls Ricardo Say Sen Smith Spencer Spinoza Staël Tocqueville Turgot Voltaire Weber Wollstonecraft
Politikacılar Artigas Bright Broglie Cavour Cobden Deák Deakin George Gladstone Gokhale Itagaki Jefferson Juárez Kemal King Kołłątaj Kossuth Lamartine Levski Lincoln Macaulay Madison Mazzini Milyukov Mommsen Naoroji Ohlin Pearson Rathenau Roosevelt Sarmiento Ståhlberg Venizelos
Organizasyonlar Liberal partiler Liberal Enternasyonal Uluslararası Liberal Gençlik Federasyonu (IFLRY) Avrupa Liberal Demokrat ve Reform Partisi (ELDR) Avrupa için Liberaller ve Demokratlar İttifakı (ALDE) Avrupa Liberal Gençlik (LYMEC) Asya Liberaller ve Demokratlar Konseyi (CALD) Afrika Liberal Ağı (ALN) Latin Amerika Liberal Ağı (RELIAL)
İlgili konular Anti-otoriteryenizm Antikomünizm Kapitalizm Merkezcilik Ekonomik özgürlük Eşitlikçilik Ampirizm Hümanizm Bireycilik Liberteryenizm Liberizm Üçüncü yol Faydacılık İlerlemecilik Korsan Parti
g t d

Liberalizm, bireysel özgürlük üzerine kurulan bir siyasi felsefe veya dünya görüşüdür.^[1][2][3] Bireysel özgürlük ve bireysel haklar düşüncesiyle yola çıkan liberalizm, daha sonraki yıllarda farklı türlere bölündü ve bireylerin eşitlik ilkesinin de önemini vurgulamaya başladı. Klasik liberalizm bireysel özgürlüklerin rolünü vurgularken, sosyal liberalizm özgürlüğe vurgu yaptığı kadar; bireylerin eşitlik hakkı ilkesinin önemine vurgu yapar ve özgürlük ile eşitlik arasında denge kurmayı amaçlar.^[4] Liberal görüşü savunanlar geniş bir görüş dizisi benimsemekle birlikte genellikle ifade özgürlüğü, inanç özgürlüğü, basın özgürlüğü, sivil haklar ve sivil özgürlükler, seküler devlet, liberal demokrasi, ekonomik ve siyasi özgürlük, hukukun üstünlüğü, özel mülkiyet ve piyasa ekonomisi gibi fikirleri destekler.^{[5][6][7][8][9][10]}

18. yüzyılda liberal fikirlerin Aydınlanma Çağı filozofları ve iktisatçıları arasında yayılmasıyla liberalizm ilk kez belirgin bir siyasi hareket olarak ortaya çıkar. Liberal düşünce; kalıtsal ayrıcalık, teokratik yönetim, mutlak monarşi ve kralların ilahi haklarına karşı çıkmaktaydı.

17. yüzyıl düşünürü John Locke sıklıkla ayrı bir felsefe geleneği olarak liberalizmin kurucusu şeklinde yansıtılır. Locke, her insanın hayat, özgürlük ve mülkiyet haklarına^[11] sahip olduğunu savundu ve Toplumsal sözleşmeye göre de hükûmetlerin bu hakları ihlal etmemesi gerektiğini belirtti. Dönemlerinin liberal felsefesine sahip devrimciler, bu felsefeyi despot yönetimlerin devrilmesi için başlattıkları silahlı mücadeleleri meşru göstermek için kullandı. Şanlı Devrim, Amerikan Devrimi, Fransız Devrimi bunların arasındaydı. 19. yüzyılda Avrupa, İspanyol Amerika ve Kuzey Amerika'da^[12] liberal devletlerin kurulduğu görüldü.

20. yüzyıla kadar serbest ticaret, laissez faire ekonomiyi destekleyen hükûmet, minimum müdahale ile vergilendirme ve dengeli bütçe liberallerin ekonomi görüşlerinin genel hatlarını yansıtmaktaydı. Liberaller bu dönemlerde bireycilik, özgürlük ve eşit haklara yoğunlaşmaktaydı. Ancak 19. yüzyılın sonunda yoksulluk, işsizlik ve modern sanayi kentleri içinde göreli yoksunluk gibi sebepler klasik liberal fikirlere eğilimleri değiştirdi. Sanayileşme ve laissez-faire ekonominin yarattığı sosyal dengedeki değişimlere karşı büyük politik tepkiler bu dönemde güçlenmeye başladı. 1929 yılında başlayan Büyük Bunalım liberal ekonomiye yönelik desteğin azalmasını hızlandırdı. Avrupa ve Kuzey Amerika'da sosyal liberal görüşler bu dönemde yükselişe geçti ve refah devletinin genişlemesinde önemli bir bileşene dönüştü.^[13][14]

Batı dünyasının 2. Dünya savaşından sonra yaşadığı otuz yıllık eşi görülmemiş genel refah modern liberalizmin yükselişini imliyordu. Ancak 1970'lerin ortalarından başlayarak çoğu batılı ülkeyi saran ekonomik büyümenin yavaşlaması modern liberalizme ciddi bir meydan okuma olanağı sundu. Bu on yılın sonunda, ekonomik durgunluk, refah devletinin sosyal faydalarını korumanın maliyetiyle birleştiğinde, hükûmetleri giderek politik olarak savunulamaz vergilendirme ve artan borç seviyelerine doğru itti. Pek çok hükûmet tarafından uygulanan Keynesyen iktisadın etkinliğini yitirmiş görünmesi de aynı derecede rahatsız ediciydi. Hükûmetler, ekonomik büyümeyi teşvik etmeyi amaçlayan programlara para harcamaya devam etti, ancak bunun sonucu, sıklıkla artan enflasyon ve işsizlik oranlarında her zamankinden daha küçük düşüşler oldu. Modern liberaller, olgun endüstriyel ekonomilerdeki durgun yaşam standartlarının zorluklarını karşılamak için mücadele ederken diğerleri klasik liberalizmin canlanması için bir fırsat gördü. Yeniden güçlenen liberalizmin bu “neoklasik” versiyonunun öneminin en açık imi, Amerika Birleşik Devletleri'nde Liberteryen Parti'nin artan önemi, liberteryen piyasa idealini ve keskin bir şekilde sınırlı hükûmetleri desteklemeyi ve özendirmeyi amaçlayan çeşitli düşünce kuruluşlarının birçok ülkede kurulumuyla liberteryenizmin politik bir güç olarak ortaya çıkmasıydı.^[15]

1. ^ "liberalism In general, the belief that it is the aim of politics to preserve individual rights and to maximize freedom of choice." Concise Oxford Dictionary of Politics, Iain McLean and Alistair McMillan, Third edition 2009, ISBN 978-0-19-920516-5
2. ^ "political rationalism, hostility to autocracy, cultural distaste for conservatism and for tradition in general, tolerance, and ... individualism." John Dunn, Western Political Theory in the Face of the Future, Cambridge University Press, (1993), ISBN 978-0-521-43755-4
3. ^ "With a nod to Robert Trivers' definition of altruistic behavior (Trivers 1971, s. 35), Satoshi Kanazawa defines liberalism (as opposed to conservatism) as "the genuine concern for the welfare of genetically unrelated others and the willingness to contribute larger proportions of private resources for the welfare of such others" (Kanazawa 2010, s. 38).
4. ^ Young 2002, s. 39.
5. ^ Nigel Ashford “Özgür Toplumun İlkeleri”, Liberte yayınları
6. ^ Kathleen G. Donohue (19 Aralık 2003). Freedom from Want: American Liberalism and the Idea of the Consumer (New Studies in American Intellectual and Cultural History). Johns Hopkins University Press. ISBN 9780801874260. Erişim tarihi: 31 Aralık 2007. Three of them - freedom from fear, freedom of speech, and freedom of religion - have long been fundamental to liberalism. 
7. ^ The Economist, Volume 341, Issues 7995-7997. The Economist. 1996. Erişim tarihi: 31 Aralık 2007. For all three share a belief in the liberal society as defined above: a society that provides constitutional government (rule by laws, not by men) and freedom of religion, thought, expression and economic interaction; a society in which ... 
8. ^ Sehldon S. Wolin (2004). Politics and Vision: Continuity and Innovation in Western Political Thought. Princeton University Press. ISBN 9780691119779. Erişim tarihi: 31 Aralık 2007. While liberalism practically disappeared as a publicly professed ideology, it retained a virtual monopoly in the ... The most frequently cited rights included freedom of speech, press, assembly, religion, property, and procedural rights 
9. ^ Edwin Brown Firmage, Bernard G. Weiss, John Woodland Welch (1990). Religion and Law: Biblical-Judaic and Islamic Perspectives. Eisenbrauns. ISBN 9780931464393. Erişim tarihi: 31 Aralık 2007. There is no need to expound here the foundations and principles of modern liberalism, which emphasises the values of freedom of conscience and freedom of religion KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi (link)
10. ^ John Joseph Lalor (1883). Cyclopædia of Political Science, Political Economy, and of the Political History of the United States. Nabu Press. Erişim tarihi: 31 Aralık 2007. Democracy attaches itself to a form of government: liberalism, to liberty and guarantees of liberty. The two may agree; they are not contradictory, but they are neither identical, nor necessarily connected. In the moral order, liberalism is the liberty to think, recognised and practiced. This is primordial liberalism, as the liberty to think is itself the first and noblest of liberties. Man would not be free in any degree or in any sphere of action, if he were not a thinking being endowed with consciousness. The freedom of worship, the freedom of education, and the freedom of the press are derived the most directly from the freedom to think. 
11. ^ "All mankind...being all equal and independent, no one ought to harm another in his life, health, liberty, or possessions", John Locke, Second Treatise of Government
12. ^ http://www.amazon.com/New-Liberalism-Matthew-Kalkman/dp/1926991044/ref=sr_1_1?ie=UTF8&qid=1322719289&sr=8-1 ^{[yalın URL]}
13. ^ Often referred to simply as "liberalism" in the United States.
14. ^ Liberalism in America: A Note for Europeans 12 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Arthur Schlesinger, Jr. (1956) from: The Politics of Hope (Boston: Riverside Press, 1962).

    Liberalism in the U.S. usage has little in common with the word as used in the politics of any other country, save possibly Britain.

15. ^ "The revival of classical liberalism". britannica. 12 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2021.