Back Prometeus Afrikaans Prometheus (Mythologie) ALS بروميثيوس Arabic بروميثيوس ARZ Prometéu AST Prometey Azerbaijani Прометей Bashkir Праметэй Byelorussian Прамэтэй BE-X-OLD Прометей Bulgarian
| Prometheus | |
|---|---|
 | |
| Özellikleri | |
| Alanı | Yunan mitolojisinde öngören, kurnaz danışman, kültür kahramanı ve düzenbazlık tanrısı |
| Kişisel bilgileri | |
| Ebeveynler | İapetos ve Asya ya da Klymene |
| Kardeşler | Atlas, Epimetheus, Menoetius, Anchiale |
| Çocuklar | Deukalion |
| Yunan mitolojisi |
|---|
 |
| İlahlar |
| Kahramanlar ve kahramanlık |
| İlgili maddeler |
Yunan mitolojisi'nde, Prometheus veya Promete (Antik Yunanca: Προμηθεύς; "öngörü", "önceden gören")[1][2][3] Titan ateş tanrısıdır.[4] Prometheus en çok tanrılara ateşi çalarak meydan okumasıyla ve ateşi teknoloji, bilgi ve uygarlık biçiminde insanlığa vermesiyle tanınır. Efsanenin bazılarında, insanlığın çamurdan yaratılması ile de anılır. Prometheus zekâsı ve insanlığın şampiyonu olmasıyla tanınır,[5] ve genellikle insanî sanatların ve bilimlerin yazarı olarak da görülür. Bazen Deukalion'un babası, Tufan'ın kahramanı olarak tanıtılır.[6][7][8]
Prometheus'un ateşi çalıp insanlara vermesinin bir sonucu olarak cezalandırılması, hem antik hem de modern kültürde popüler bir konudur. Olimpos tanrıları'nın kralı Zeus, Prometheus'u suçundan dolayı sonsuz işkenceye mahkûm etti. Prometheus bir kayaya bağlandı ve Zeus'un amblemindeki kartal karaciğerini yemesi için gönderildi (eski Yunan'da karaciğerin insan duygularının merkezi olduğu düşünülüyordu).[9]
Karaciğeri daha sonra bir gecede yeniden büyür ancak devam eden döngüde ertesi gün tekrar yenecektir.[9] Efsanenin birkaç ana versiyonuna göre, özellikle de Hesiodos'a göre, Prometheus sonunda kahraman Herakles tarafından serbest bırakıldı.[10][11]
Daha çok sembolizmde, bazıları tarafından Prometheus'un mücadelesi antik Yunanlar için barbar diyarının uzandığı Kafkas Dağları'ndaki iki volkanik burunda, Elbruz Dağı veya Kazbek Dağı'ndadır.[12]
Başka bir efsanede Prometheus, antik Yunan dininde uygulanan hayvan kurban edilme biçimini belirler.[13] Prometheus'un kendisine ait bir kült olduğuna dair kanıtlar çok değildir. Esasen antik Atina'da dini faaliyetlerin odak noktasıydı ve burada Yunan yaratıcı beceri ve teknoloji tanrıları olan Athena ve Hephaistos ile bağlantılıydı.[14][15]
Batı klasik geleneğinde Prometheus, insan çabasını (özellikle bilimsel bilgi arayışını) ve aşırıya kaçma riskini veya istenmeyen sonuçları temsil eden bir şahsiyet oldu. Özellikle Romantik çağ’da insan varlığını iyileştirme çabaları aynı zamanda trajediye de yol açabilecek tek dehanın vücut bulmuş hali olarak görülüyordu: Mary Shelley örneğin Frankenstein (1818) adlı romanının alt başlığını "Modern Prometheus" olarak verdi.
Prometheus, Hesiodos'a göre İapetos'la ve Klymene'nin oğlu ve Atlas, Menoitios ve Epimetheus'un kardeşidir. Bazı metinlerde Prometheus'un annesi Asia ve kardeşi Athos olarak gösterilir. Prometheus, öteki kardeşleri gibi tanrısal düzene kafa tutmuş, karşı çıkmış ve öteki kardeşlerinden farklı olarak sonunda insanoğlunu yaratarak ve onlara ateşi (yaratıcılığı, bilimi, uygarlığı) vererek bu düzeni değiştirmeyi başarmıştır.
- ^ Smith, "Prometheus" 25 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ Erhat, Azra. "Prometheus". Mitoloji Sözlüğü (PDF). s. 825-826. 22 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Temmuz 2024.
- ^ Aiskhylos, "Önsöz", Zincire Vurulmuş Prometheus, İş Bankası Kültür Yay., s.9
- ^ "Prometheus | Description & Myth". Encyclopedia Britannica. 10 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2020.
- ^ William Hansen, Classical Mythology: A Guide to the Mythical World of the Greeks and Romans (Oxford University Press, 2005), pp. 32, 48–50, 69–73, 93, 96, 102–104, 140; as trickster figure, p. 310.
- ^ Dougherty, C. (2006). Prometheus. Abingdon: Routledge.
- ^ West, S. (1994). Prometheus Orientalized. Museum Helveticum, 51(3), 129-149.
- ^ "Bibliotheca 1.7.1". 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.
- ^ a b Krishna, Gopi; Hillman, James (commentary) (1970). Kundalini – the evolutionary energy in man. Londra: Stuart & Watkins. s. 77. SBN 7224 0115 9. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Hesiod, Theogony 526-8
- ^ Greenberg, Mike; PhD (4 Mayıs 2020). "Prometheus: The Complete Guide to the Greek Titan (2021)" (İngilizce). 11 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2021.
- ^ Thomas, Lowell (1964). Book of the High Mountains. Julian Messner. s. 159.
- ^ "PROMETHEUS - Greek Titan God of Forethought, Creator of Mankind". www.theoi.com. 25 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022.
- ^ Lewis Richard Farnell, The Cults of the Greek States (Oxford: Clarendon Press, 1896), vol. 1, pp. 36, 49, 75, 277, 285, 314, 346
- ^ Carol Dougherty, Prometheus (Routledge, 2006), p. 42ff