Sovyet (konsey)

Sovyet, Çarlık Rusyası'nda 1905 Devrimi sırasında kurulan ve Ekim Devrimi'nden sonra Sovyetler Birliği'nin siyasal temelini oluşturan konseyler. Sovyetler, Rusya SFSC ve Mahnovşçina'da ana yönetim biçimiydi.

Sovyetler Birliği'nin resmi tarih yazıcılığına göre, ilk işçi Sovyet, 1905 Rus Devrimi sırasında Mayıs 1905'te İvanovo'da kuruldu (İvanovski Sovyeti). Oysa Rus anarşist Volin anılarında, Ocak 1905'te St. Petersburg Sovyeti'nin başlangıcına tanık olduğunu ileri sürmektedir.

1905 yılında Rus-Japon Savaşı (1904-1905) Rus sanayi üretimine olan baskıyı artırdığında, işçiler greve ve isyan etmeye başladılar. Sovyetler, hükûmetin işçi sendikaları üzerindeki denetiminden kurtulan ve 1905 Rus Devrimi'nde önemli bir rol oynayan özerk bir işçi hareketini temsil ediyordu. Sovyetler, Rusya'nın sanayi merkezlerinde ortaya çıktı ve genellikle fabrika düzeyinde toplantılar düzenledi. Bu sovyetler 1905 devriminden sonra ortadan kalktılar, ancak 1917 devrimleri sırasında sosyalist liderlik altında yeniden ortaya çıktılar.

Sovyetler, işçileri yönetmek, grevler örgütlemek ve Rus imparatorluğunun hükûmetine karşı politik ve askeri olarak doğrudan eylem yoluyla mücadele etmek için kapsayıcı organlar olarak ortaya çıktı. Lenin'in partisi azınlıkta olduğundan, birincil aktörler sosyalist devrimciler ve anarşistlerdi.^[1][2][3] Bu dönemde küçük işçi kooperatifleri kurdular, ancak Rusya'nın sol örgütlere yönelik baskısı nedeniyle faaliyetleri küçük çaplıydı.^[4]

1. ^ O'Farrell, P. J. (1963). "The Russian Revolution and the Labour Movements of Australia and New Zealand, 1917–1922". International Review of Social History. 8 (2): 177-197. doi:10.1017/S0020859000002285.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım); |erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)
2. ^ "Rosenberg, "Liberals in the Russian Revolution, the Constitutional Democratic Party, 1917-1921" (Book Review)". ProQuest. 4 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2025. 
3. ^ Waldron, Peter (7 Nisan 1997). The End of Imperial Russia, 1855–1917. Macmillan Education UK. ISBN 9781349254835. 
4. ^ Noga, Magdalena (2011). "Comparing the Tsarist Russian and Soviet Empires". Inquiries Journal. 3 (12). 2 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2025.