Back Slag van Stalingrad Afrikaans Batalla de Stalingrado AN معركة ستالينغراد Arabic معركة ستالينجراد ARZ Batalla de Stalingráu AST Stalinqrad döyüşü Azerbaijani ایستالینقراد دؤیوشو AZB Сталинград алышы Bashkir Patempuran Stalingrad BAN Сталінградская бітва Byelorussian
| Stalingrad Muharebesi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Doğu Cephesi, II. Dünya Savaşı | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Almanya İtalya Romanya Macaristan Krallığı  Hırvatistan |
 Sovyetler Birliği | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
 Adolf Hitler Erich von Manstein Friedrich Paulus  W. von Richthofen Petre Dumitrescu C. Constantinescu Italo Gariboldi Gusztáv Jány Viktor Pavičić (ölü) |
 Josef Stalin Georgi Jukov Nikolay Voronov A. M. Vasilevski Andrey Yeryomenko Nikita Kruşçev K. K. Rokossovski Nikolay Vatutin Vasili Çuykov | ||||||||
| Çatışan birlikler | |||||||||
|
Don Cephesi Güneybatı Cephesi | |||||||||
| Güçler | |||||||||
|
Başlangıç: 270,000 asker 3,000 top 500 tank 600 savaş uçağı, Eylül ayı ortasına kadar 1,600 (Luftflotte 4) Sovyet karşı-saldırısı sırasında: 1,040,000 asker: (400,000 Alman, 235,000 İtalyan, 200,000 Rumen, 200,000 Macar, 5,000 Hırvat) 10,250 top 500 tank 732 (402 operasyonel) savaş uçağı |
Başlangıç: 187,000 asker 2,200 top 400 tank 300 uçak Sovyet karşı-saldırısı sırasında: Toplam 2,500,000 asker Stalingrad'da 1,143,000 asker 13,451 top 894-4,000 tank 1,115 savaş uçağı | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
|
yak. 850,000 ölü, kayıp veya yaralı 107,000 esir dahil (sadece 6.000 esir hayatta kaldı ve 1955'te eve döndü.) 900 uçak (taşıma olarak kullanılan 274 nakliye ve 165 bombardıman uçakları da dahil olmak üzere) 1,500 tank 6,000 top |
yak. 1,150,000 ölü, kayıp veya yaralı 478,741 ölü ve kayıp dahil 650,878 yaralı ve hasta 40,000 sivil ölü 4,341 tank 15,728 top 2,769 savaş uçağı [1] | ||||||||
Stalingrad Muharebesi, Stalingrad Meydan Muharebesi[2] ya da Stalingrad Savaşı, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi'nde, Mihver ordularıyla Kızıl Ordu arasında, Stalingrad kenti için yapılan savaştır. Hemen hemen tüm tarihçiler tarafından II. Dünya Savaşı'nın kesin dönüm noktalarından biri olarak kabul edilir.[3] Bu savaş, tarafların tüm güç ve azimlerini ortaya koydukları, kıran kırana süren ve sonuçta, toplam kayıpların neredeyse iki milyona ulaşmasıyla askeri tarihin en kanlı savaşları arasında yer almaktadır.[3] Savaşın sonu Almanya açısından bir yıkım oldu. Mihver güçlerin savaşı kendi lehlerine döndürmeleri çabasında bir dönüm noktasıydı.[4][5] ve Doğu Cephesi'nde Alman zaferini olanaksız kıldı.[6] Doğu Cephesi'ndeki Mihver kuvvetleri toplamının neredeyse dörtte biri bu muharebe sırasında kaybedilmiştir.[3]
Barbarossa Harekâtı'nın ilk yılı olan 1941 yılında, ağırlığını Wehrmacht Doğu Ordularının (Ostheer) oluşturduğu Mihver kuvvetleri, hızla Sovyet topraklarında ilerlediler ve Leningrad - Moskova - Rostov hattına ulaştılar. Son derece parlak başarılarla Moskova önlerine gelen Mihver kuvvetlerinin ilk başarısızlığı 1941 kışında Moskova önlerinde yaşandı, Moskova Kızıl Ordu tarafından başarıyla savunuldu. Bu üç kent önünde durdurulan genel taarruz, 1942 yazında cephenin güneyinden başlatıldı.[7] Kırım ve Harkov operasyonlarından sonra Mavi Durum'la sürmüştür. Mavi Durum, Alman ordularını Stalingrad önlerine getiren ve bir başka görev grubuna da Kafkasya'nın yolunu açan bir operasyondur. Almanların 1942 yılı Yaz Taarruzları, Mavi Durum'un tamamlanması ardından Stalingrad kentini ve Kafkasya'yı ele geçirmek yönelimli operasyonlarla devam etmiştir. İki kol halinde ayrılarak taarruz eden Mihver kuvvetlerin bir kolu Kafkasya yönünde ilerlerken diğeri Stalingrad'a yönelmiştir. Kenti kuşatan Alman kuvvetleri, onları zaferden zafere götüren yıldırım savaşı tekniklerini bir yana bırakarak ve ağırlıklı olarak piyadeyi kullanarak sokak çatışmalarına girdiler. Bina bina, hatta oda oda inatla direnen Kızıl Ordu'ya rağmen kenti Volga kıyılarında kuşattılar. Ancak üç ay süren sokak savaşlarında ilerleme hızı giderek yavaşladı. Bununla birlikte kentin yüzde doksanı Alman kuvvetlerinin kontrolüne geçmişti. Ekim ayı ortalarından itibaren Volga kıyılarına iyiden iyiye sıkışan Sovyet birlikleri, nehrin donmaya başlamasıyla ikmal ve takviye de alamaz hale geldiler. Yine de inatla sürdürülen direnme Kasım ayı ortalarına kadar tutunmayı başarmıştır. Daha sonra dar bir kıyı şeridinde sıkışmış olan savunma, ikiye bölündü. Kızıl Ekim Çelik Fabrikası, Traktör Fabrikası, Barrikadi Top Fabrikası, Ana Demiryolu İstasyonu ve Mamayev Kurgan tepesi uğruna sürdürülen direnme savaş sonrasında dünya kamuoyunca tanındı, takdir topladı.
Kızıl Ordu 1942 Kasım'ında Uranüs Harekâtı'nı başlatarak kenti istila etmekte olan Alman 6. Ordu'sunun kanat açıklarından kanatlardan kuşatma harekâtına girişti. Kuşatma kollarının taarruz eksenleri özellikle Rumen ve İtalyan birliklerince tutulan kesimlere yönelmişti. Bu karşı taarruz durumu beklenmedik bir biçimde tersine çevirdi. Mihver kuvvetlerin zayıf tutulan kanatları çöktü ve 6. Ordu Stalingrad'da kuşatılarak tecrit edildi. Rus kışı şiddetini arttırdığında, soğuk ve ikmal zorluklarının yol açtığı açlık, diğer yandan devam eden Kızıl Ordu taarruzları, 6. Ordu'yu hızla güçten düşürdü. Komutanlık, Hitler'in "iradenin gücü"ne olan sarsılmaz inancını benimsedi ve bir yarma hareketine girişmeye yönelmedi. Dışarıdan bir girişimle 6. Ordu'yu kurtarma çabası ise savunma önünde başarısız oldu. Öte yandan hava yoluyla ikmal de yetersiz kalmıştır. Kızıl Ordu'nun süren baskısıyla kuşatma çemberi giderek daraldı. Alman savunması daha da dar bir alana sıkıştırılmayı önleyemedi ve sonuçta Stalingrad'da kuşatılmış olan Mihver kuvvetleri çözüldü. Şubat ayının ilk günlerinde Stalingrad'daki Alman direnmesi sona erdi ve 6. Ordu'dan sağ kalanlar teslim oldu.
- ^ Гриф секретности снят: Потери Вооружённых Сил СССР в войнах, боевых действиях и военных конфликтах: Стат. исслед. / Г. Ф. Кривошеев, В. М. Андроников, П. Д. Буриков. — М.: Воениздат, 1993. С. 178—182, 369—370. ISBN 5-203-01400-0
- ^ Rufolf Hofmann - Walter Görlitz (Çev.: Emekli Topçu Kurmay Kıdemli Albay İbrahim Ulus), İkinci Dünya Savaşı'nın Kesin Sonuçlu Muharebelerinden Moskova ve Stalingrad Muharebeleri, Ankara Genelkurmay Basım Evi, 1995, ISBN 975-409-055-6.
- ^ a b c Willem Ridder, Countdown to Freedom 27 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sh: 347
- ^ "Battle of Stalingrad." 29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Encyclopædia Britannica. 2009. Encyclopædia Britannica Online. 6 Mayıs 2009.
- ^ Taylor (1998) Vol IV, Sh: 142
- ^ Chris Bellamy, Absolute War. Soviet Russia in the Second World War, [1] Vintage Books 2008. Sh: 151-153
- ^ 41 Sayılı "Führer Emri" 22 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)