Back سرتسي Arabic سرتسى ARZ Surtsey Azerbaijani Сюртсей Bulgarian Surtsey Catalan Surtsey CEB Surtsey Czech Surtsey Danish Surtsey German Σούρτσεϊ Greek
 | |
 | |
| Coğrafya | |
|---|---|
 | |
  Surtsey | |
| Koordinatlar | 63°18′14″K 20°36′17″B / 63.30389°K 20.60472°B |
| Takımadası | Vestmann Adaları |
| Denizi | Atlas Okyanusu |
| Yüzölçümü | 1,4 km2 |
| Zirve | 155 |
| Siyasi | |
| Adadaki ülke(ler) | |
| Yerleşim yerleri |
|
| Demografi | |
| Nüfus | 0 |
| Etnik grup(lar) | |
| Konum |  İzlanda |
| Kriter | Doğal: ix |
| Referans | 1267 |
| Tescil | 2008 (32. oturum) |
| Bölge | Avrupa ve Kuzey Amerika |
Surtsey (IPA: 'sør̥tsɛi), İzlanda'nın güney kıyıları yakınında bulunan volkanik bir ada. Adı, İzlandaca "Surtur'ün adası" anlamına gelir. 63.30° Kuzey, 20.62° Batı koordinatlarında bulunan ada, İzlanda'nın en güneydeki ve en genç toprak parçasıdır.[1]
Ada, 130 metre derinlikte okyanus tabanından başlayarak 14 Kasım 1963 tarihinde yüzeye ulaşan bir volkanik hareketlenme sonucunda oluşmuştur. Hareketliliğin yüzeye yansımasından birkaç gün kadar önce başladığı tahmin edilmektedir. Ada, püskürmenin durduğu 5 Haziran 1967 tarihinde, 2,7 km²'lik yüzölçümü en geniş durumuna ulaşmıştır. O günden bu yana bölgede sık sık görülen dalga ve rüzgâr erozyonu nedeniyle adacığın boyutları hızla küçülmektedir. 2002'de ada yüzölçümü 1,4 km²,[2] 2012 itibarıyla adanın ise sadece 1,3 km²'dir.[3] En güncel ölçümlere göre (2007) en yüksek noktası deniz seviyesinden 155 m yüksekliktedir.[4]
Ada adını İskandinav mitolojisindeki ateş devi (jötunn) Surtr'dan alaktadır.[5] Yeni oluşan ada, hareketlenmenin yaşandığı süre boyunca yanardağ araştırmacıları tarafından ilgiyle izlendi. Yanardağın sönmesinin ardından ada, botanikçiler ile biyoloji araştırmacılarının yoğun ilgisiyle karşı karşıya kaldı. Bütünüyle çorak ve boş olan adada sıfırdan başlayarak yavaş yavaş oluşmaya başlayan doğal yaşamın gelişmesi, bilim adamlarınca izlendi.
Surtsey'i oluşturan denizaltı yarıkları, Vestmannaeyjar (Vestmann Adaları) denizaltı volkan sisteminin parçalarıdır. Deniz tabanında bulunan bu büyük çatlaklar Orta Atlantik Yükselimi (İng. İngilizce: Mid-Atlantic Ridge) olarak adlandırılır. Vestmannaeyjar'ın oluşturduğu bir başka büyük volkan patlaması ise 1973 yılında Heimaey Adası'ndaki Eldfell'dir. Surtsey'in oluşmasında etkili olan püskürme, bu volkanik zincir boyunca Jólnir Adası ve adlandırılmamış birçok küçük tepeciğin yanı sıra daha küçük çapta birçok başka adacık daha oluşturmuş, ancak bunların pek çoğu kısa süre içinde aşınarak küçülmüş ve su altında kalmışlardır.
- ^ "A visit to the Surtsey Visitor Centre allows you to travel back in time". Icelandmag (İngilizce). 24 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2017.
- ^ "SURTSEY - The Surtsey Research Society" (İngilizce). The Surtsey Research Society. 13 Ocak 2018 tarihinde kaynağından (HTML) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2013.
- ^ Surtsey Island 50 Percent Original Size, Iceland Rewiew online, 13 Ağustos 2013, 19 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 29 Ocak 2020
- ^ Vésteinsson, Árni (2009), "Surveying and charting the Surtsey area from 1964 to 2007", Surtsey Research Progress Report XII, s. 52 (Figure 11), 24 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 15 Ağustos 2014
- ^ Time-Life books, (Ed.) (1986), Folk och länder, Norden, Höganäs: Bokorama, s. 38, ISBN 978-91-7024-256-4