Bozor iqtisodiyoti

Bozor iqtisodiyoti – bu tovar ishlab chiqarish, ayirboshlash va pul muomalasi qonun-qoidalari asosida tashkil etiladigan va boshqariladigan iqtisodiy tizimdir^[1]. Bunday iqtisodiyot erkin tovar pul munosabatlariga asoslanib, uning negizida tovar va pulning turli shakllardagi harakati yotadi, u iqtisodiy monopolizmni inkor etadi. Bozor iqtisodiyotida bozor aloqalari butun tizimni, uning barcha bosqichlari – ishlab chiqarish, ayirboshlash, taqsimlash va isteʼmol jarayonlarini hamda iqtisodiy munosabatlarning barcha subyektlarini qamrab oladi. Shuni ham eʼtiborda tutish kerakki, hozirgi sharoitda oʻrtacha rivojlangan iqtisodiyotda 24 milliondan ortiq turdagi tovarlar mavjud boʻlib har yili ularning 1/10 qismi yangilanib turadi. Bunday sharoitda bozorning ishtirokisiz tovar turlari va hajmi boʻyicha talab va taklifni tartibga solishni tasavvur ham qilib boʻlmaydi^[2][3]. Bu esa bozorning vazifasini hech qanday markazlashtirilgan rejalashtirish idoralari muvaffaqqiyatli bajara olmasligining yaqqol dalilidir. Bozor iqtisodiyoti esa eng samarali va muammolarni tezlik bilan hal eta oluvchi ijtimoiy-iqtisodiy tizim hisoblanadi.

Odatda, bozor xoʻjaligining barcha asosiy subyektlari 3 ta guruhga boʻlinadi:

• uy xoʻjaliklari;
• korxonalar (tadbirkorlik sektori);
• davlat.

1. ↑ Shodmonov, sh; Raxmatov, m. Bozor iqtisodiyotining mazmuni va asosiy belgilari. Zamin nashr. ISBN 978-9943-6888-8-9. 
2. ↑ Gregory and Stuart, Paul & Robert. Comparing Economic Systems in the Twenty-First Century, 7th, George Hoffman, 2004 — 538-bet. ISBN 0618261818. „Market Economy: Economy in which fundamentals of supply and demand provide signals regarding resource utilization.“ 
3. ↑ Altvater, E.. The Future of the Market: An Essay on the Regulation of Money and Nature After the Collapse of "Actually Existing Socialism. Verso, 1993 — 57-bet.