Back ब्रिटिश राज ANP الراج البريطاني Arabic الراج البريطانى ARZ ব্ৰিটিছ ৰাজ Assamese Raj británicu AST Müstəmləkə Hindistanı Azerbaijani بریتانیا هیندوستانی AZB Британия Һиндостаны Bashkir Брытанская Індыя Byelorussian Брытанская Індыя BE-X-OLD
| Britaniya Hindistoni inglizcha: British India hindcha: ब्रिटिश भारत; Britaniya imperiyasining koloniyasi | |||||||||
| |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| Shiori «Dieu et mon droit» | |||||||||
| Madhiya «God Save the King» | |||||||||
.svg) Britaniya Hindistoni hududi, 1936-yil | |||||||||
| Poytaxti | Kalkutta (1858—1911) Dehli (1911—1947) | ||||||||
| Yirik shaharlari | Kalkutta va Dehli | ||||||||
| Dini | Hinduiylik Islom Sikhizm Buddizm Xristianlik | ||||||||
| Pul birligi | Hindiston rupiyasi | ||||||||
| Rasmiy til(lar) | Inglizcha | ||||||||
| Maydoni | 4 917 273 km² (1918) 4 238 773 km² (1938) (Birmaning alohida koloniyaga boʻlinishi tufayli) | ||||||||
| Aholisi | 318 942 000 kishi (1925) | ||||||||
| Boshqaruv shakli | Parlamentar monarxiya | ||||||||
| Sulola | Gannover sulolasi (1858—1901) Saksen-Koburg-Gotlar sulolasi (1901—1917) Vindzorlar sulolasi (1917—1947) | ||||||||
| Hindiston imperatori | |||||||||
| - 1858—1876 (qirolicha); -1876—1901 (qirolicha-imperator) |
Viktoriya | ||||||||
| - 1901—1910 | Eduard VII | ||||||||
| - 1910—1936 | Georg V | ||||||||
| - 1936 | Eduard VIII | ||||||||
| - 1936—1947 (oxirgi) | Georg VI | ||||||||
| Vitse-qirol | |||||||||
| - 1858—1862 (birinchi) | Charlz Kanning | ||||||||
| - 1947 (oxirgi) | Lui Mauntbatten | ||||||||
| Hindiston ishlari vaziri | |||||||||
| - 1858—1859 (Birinchi) | Eduard Stenli | ||||||||
| - 1947 (oxirgi) | Uillyam Har | ||||||||
| Qonun chiqaruvchi organ | Imperator qonunchilik kengashi | ||||||||
| Tarix | |||||||||
| - 1857-yil 10-may | Hindiston qoʻzgʻoloni | ||||||||
| - 1858-yil 2-avgust | Hindiston hukumati qonuni | ||||||||
| - 1947-yil 18-iyul | Hindiston Mustaqilligi qonuni | ||||||||
| - 1947-yil 14-15—avgustda, yarim tunda kuchga kirdi | Hindistonning boʻlinishi | ||||||||
.svg){kind=small}
.svg)
Britaniya Hindistonni (inglizcha: British India, hindcha: ब्रिटिश भारत; Britaniya Raji, inglizcha: British Raj, hindcha: ब्रिटिश राज; Hind Imperiyasi, inglizcha: Indian Empire, hindcha: भारतीय साम्राज्य; Hindistondagi qirollik boshqaruvi, inglizcha: Crown rule in India, hindcha: भारत में क्राउन नियम) — Britaniya imperiyasining eng muhim mustamlaka mulklaridan biri boʻlib, uning hududi hozirgi Hindiston, Birma (Myanma), Bangladesh va Pokiston davlatlarining yerlarini qamrab olgan tarixiy hududdir.
Britaniya Hindistoni Nepal Qirolligi, Butan, Afgʻoniston, Fors, Xitoy Tsing imperiyasi va Tailand bilan quruqlik chegaralari, shuningdek, Gollandiya Sharqiy Hindistoni va Britaniya Seyloni bilan dengiz chegaralariga ega edi.
Britaniya Hindistoni Britaniya imperializmining qudrati va buyukligini ifodalovchi Janubiy Osiyo tarixiy-geografik mintaqasida Britaniya imperializmining asosiy mustamlaka mintaqasi boʻlib qoldi. Shuning uchun tarixshunoslikda Hindistonga koʻpincha Britaniya imperiyasining “marvarid”i nomi berilgan. Aksariyat tarixchilar, boshqa narsalar qatori, Hindistonning tabiiy resurslar va minerallar boyligining ulkan darajasiga taalluqli vaziyatdan kelib chiqadilar. Britaniya mustamlaka vazirligi tashabbusi bilan nafaqat butun imperiyaning, balki Hindistonning iqtisodiy sohasini rivojlantirishga qaratilgan edi.
Imperator unvoni tarixan qirollik unvonidan yuqori boʻlganiga qaramay, 1876-yildan boshlab Britaniya monarxlari “Britaniya Hindistoni imperatori” unvoniga ega boʻlishlari ham Hindistonning alohida maqomini taʼkidladi.
Hukumat apparatini tashkil etishning markazlashgan tamoyiliga ega Britaniya imperiyasining yagona mustamlaka mulki sifatida, Britaniya Hindistoni 1858-yilda Britaniya Sharqiy-Hindistoni kompaniyasi tugatilishi va Britaniya imperatorlik armiyasi Sipohiylar qoʻzgʻolonini bostirgandan soʻng Hindistondagi barcha Britaniya mustamlakalari ustidan imperator nazoratini toʻgʻridan-toʻgʻri oʻrnatgan mamlakat Buyuk Britaniyaga oʻtkazishi ortidan tashkil topgan. Shu bilan birga, barcha kichik viloyatlar Kalkutta shahrida yagona poytaxtga ega boʻlgan yagona siyosiy makonga birlashtirildi. Kalkutta shuningdek, Buyuk Britaniya qirolining vitse-qiroli vazifasini bajarishda davom etgan Britaniya Hindistoni general-gubernatorining qarorgohi edi.
“Britaniya Hindistoni” atamasi odatda mustamlakachilikning butun hududiga ishora qiladi, garchi u toʻgʻridan-toʻgʻri Britaniya hukmronligi ostida boʻlgan subkontinentning qismlariga nisbatan qoʻllanadi; Bu hududlardan tashqari, rasmiy ravishda Britaniya imperiyasiga vassal qaramlikda boʻlgan “mahalliy knyazliklar” ham mavjud edi.
1937-yilda Birma Britaniya Hindistonidan alohida mustamlakaga aylanib, 1948-yilda mustaqil davlatga aylandi.
1947-yil 15-avgustda Britaniya Hindistoniga mustaqillik berildi, shundan soʻng mamlakat ikki dominionga — Hindiston va Pokistonga boʻlindi. Hindistonda Bosh vazir lavozimi tashkil etildi, u lavozimga Javoharlaʼl Neru tayinlandi. Bangladesh, oʻz navbatida, 1971-yilda Pokistondan ajralib chiqdi.