![]() | Bu maqola ayni damda Oblakulova (munozara) 09:20, 2025-yil 14-fevral (UTC) tomonidan faol tahrirlanyapti. Iltimos, mazkur ogohlantirish xabari sahifadan olib tashlanmagunga qadar sahifaga oʻzgartirishlar kiritmay turing. Aks holda, tahrirlar toʻqnashuvi yuz berishi mumkin. Bu sahifa oxirgi marta 04:35, 15-fevral 2025 (UTC) (0 soniya avval) da tahrir qilingan. |
Kalenderhane masjidi, ilgari Theotokos Kiriotissa cherkovi nomi bilan tanilgan (yunoncha : Kyēsia tēs ēēoτōkaos), Sharqiy Roman davrida Dasikoi shahridagi Ekklisia davridagi binodir. Hozirgi Istanbulning Vefa tumanida joylashgan. Boʻzdoʻgʻon akvedukining eng sharqiy uchidan janubda joylashgan. Sharqiy pravoslav cherkoviga oʻxshash shaklda qurilgan inshoot. XVIII asrda Usmonlilar tomonidan masjidga aylantirilgan. Ehtimol, cherkov dastlab Theotokos Kiriotissaga bagʻishlangan. Bino – yunoncha uslubda xochli arklar bilan bezatilgan, u Vizantiya cherkovining mavjud kam sonli namunalaridan birini ifodalaydi. Uning rejasi va uslubiy xususiyatlaridan kelib chiqqan holda, IX–X asrlarga tegishli deb taxmin qilinadi.
Bino birinchi marta Usmonlilar davrida Kalenderiy darveshlari tomonidan foydalanilganligi sababli qalandarlar qoʻnim topgan joy yaʼni Kalenderhane deb nomlangan edi. Masjid hovlisida cherkovning ilk davrlarida bino tarkibiga kirgan, hozir esa qulab, xarobaga aylangan devor xarobalari bor. Masjid gumbazi chorburchak shaklidagi ustunlardan iborat boʻlib, ayvonning umumiy shakli aylana koʻrinishidadir. Gumbaz ichida qadimiy koʻrinadigan mozaika naqshlari mavjud. Bino ichidagi marmar qoplamalar, ayniqsa, diqqatni oʻziga jalb etadi.