Qadiyani (urdu: قادیانی) ,asosan, Pokistondagi Ahmadiy musulmonlariga nisbatan qoʻllaniladigan diniy haqorat hisoblanadi[1][2]. Bu atama Ahmadiya harakatining asoschisi Mirzo Gʻulom Ahmadning tugʻilgan joyi boʻlgan Hindiston shimolidagi Qadian shahridan olingan. Bu Ahmadiy atama Musulmon Jamoatiga nisbatan kamsituvchi[3] boʻlsa-da, Pokistonning rasmiy hujjatlarida qoʻllaniladi[4].
Pokistonda Ahmadiya rasman quvgʻin qilinadi va din aʼzolarini taʼriflash uchun Qadiyani atamasi ishlatiladi. Pokiston Konstitutsiyasiga kiritilgan ikkinchi tuzatish Ahmadiyani rasman musulmon boʻlmagan shaxslarga nisbatan qoʻllanilishini eʼlon qildi[5]. XX farmon Ahmadiy musulmonlarni rasman Qodoniy deb ataydi va ularga musulmon dinining har qanday diniy yoki ijtimoiy amaliyotini taqiqlaydi[6]. Jamiyatning toʻrtinchi xalifasi Mirzo Tohir Ahmad 1984-yilda hibsga olish tahdidi ostida Pokistonni tark etishga majbur boʻldi. Bu esa izdoshlar diasporasini Buyuk Britaniya, Germaniya va Kanadaga olib borishga undadi[7]. Ahmadiya aʼzolari Pokiston ichida ham, diaspora boshpanalarida ham koʻpchilik musulmonlar tomonidan oʻlim tahdidiga duchor boʻlmoqda[8].
Bu atama baʼzan akademik kontekstda Qodiyani deb ataladigan asosiy Ahmadiya musulmon jamoasini Lahori Ahmadiylar deb ataluvchi separatist-Lahor Ahmadiya Harakatidan ajratish uchun ishlatiladi[9].
- ↑ Antonio R. Gualtieri. Conscience and Coercion: Ahmadis and Orthodoxy in Pakistan. Guernica Editions, 1989 — 14-bet. ISBN 978-0-920717-41-7.
- ↑ „Meaning of qaadiyaanii in English, Hindi & Urdu“ (en). Rekhta Dictionary. Qaraldi: 2023-yil 1-aprel.
- ↑ Farahnaz Ispahani. Purifying the Land of the Pure: A History of Pakistan's Religious Minorities. Oxford University Press, 2 January 2017 — 105–-bet. ISBN 978-0-19-062167-4.
- ↑ Pakistan Penal Code Chap. XV „Of Offences Relating to Religion“ pp. 79–81
- ↑ „Constitution (Second Amendment) Act, 1974“. The Constitution of Pakistan. pakistani.org. 2001-yil 28-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 21-yanvar.
- ↑ Berberian, Linda J. (1987). "Pakistan Ordinance XX of 1984: International Implications on Human Rights". Loyola of Los Angeles International and Comparative Law Review 9 (3). https://digitalcommons.lmu.edu/ilr/vol9/iss3/5. Qaraldi: 21 January 2019.Qadiani]]
- ↑ „Hadhrat Mirza Tahir Ahmad, Muslim Spiritual Leader,74“. New York Times (2003-yil 17-may). Qaraldi: 2020-yil 24-yanvar.
- ↑ Taylor, Jerome. „Hardliners call for deaths of Surrey Muslims“. The Independent (UK) (2010-yil 21-oktyabr). Qaraldi: 2020-yil 20-yanvar.
- ↑ Khan, Adil Hussain. From Sufism to Ahmadiyya : a Muslim minority movement in South Asia. Bloomington: Indiana University Press, 2015. ISBN 978-0-253-01529-7. OCLC 907336796.