Back الدولة القراخانية Arabic Qarakhánides AST Qaraxanlılar dövləti Azerbaijani قاراخانلیلار AZB Караханиди Bulgarian Qarakhànida Catalan Karachaniden German Χανάτο των Καραχανιδών Greek Kara-Khanid Khanate English Karaĥanida Ĥanlando Esperanto
Qoraxoniylar
| |
|---|---|
| 840–1212 | |
 Xoqonlik bayrog‘i | |
 Xonlik, 1000-yillar atrofida | |
| Poytaxt |
|
| Boshqa tillar | |
| Din |
Tangrichilik (840-934) Islom (934-1041) |
| Hukumat | Monarxiya |
• 840 – 893 |
Donishmand Ash Qodirxon |
• 924 – 955 |
Abdulkarim Satuk Bugʻro Xon |
• 1026 – 1032 |
Yusuf Horun Qodirxon |
| Qonun chiqaruvchi hokimiyat | Maslahat kengashi[4][5] |
| Tarix | |
• Asos solingan |
840 |
• Tugatilgan |
1212 |
| Maydon | |
• Butun |
3000000 km2 |
Qoraxoniylar davlati yoki qisqacha Qoraxoniylar – 840—1212-yillar oraligʻida Oʻrta Osiyo va Movarounnahrda hukmronlik qilgan turkiy sulola. Bu Markaziy Osiyoda barpo etilgan ilk turkiy-islomiy davlatdir[6].
Baʼzi bir qarashlarga koʻra, Qoraxoniylar davlati qarluq turkiy qabilalariga mansub boʻlgan[7]. 389/999-yillarda Ilekxon (388—403/998—1013) qoʻmondonligi ostidagi qoraxoniylarning hujumlari ularga Movarounnahr hududidagi hukmronlikni qoʻlga kiritish imkonini berdi[8].
Bu hujumlar Somoniylar davlatining qulashi haqida ham xabar berdi. Chunki hujumlardan keyin Qoraxoniylar davlati mintaqadagi Somoniylar davlatining koʻp joylarini bosib oldi[9]. Qoraxoniylar davlati ichki nizolar va boʻlinishlar bilan koʻp davrlarni boshidan kechirdi. Boʻlinishlar va ichki nizolar, tabiiyki, davlat boshqaruvida sheriklik tizimini qoʻllash natijasida sodir boʻlgan. Chunki davlatda bir vaqtning oʻzida ikki xil hukmdor boʻlgan: Buyuk xon va oddiy xon. Buyuk Xon davlatning sharqiy qismida istiqomat qilgan va sharqiy tomonni boshqargan. Boshqa Xon gʻarbda istiqomat qilib, davlatning gʻarbiy qismini boshqargan[10].
- ↑ Andoza:Web kaynağı
- ↑ Andoza:Web kaynağı
- ↑ V. V. Barthold, Four Studies on the History of Central Asia, (E. J. Brill, 1962), 99.
- ↑ Andoza:Web kaynağı
- ↑ Reşat Genç, Karahanlı Devlet Teşkilatı, TTK Yay, , s. 4
- ↑ Biran, Micheal. 2015. „Qarakhanid Eastern Trade: Preliminary Notes on the Silk Roads in the 11th-12th centuries.“ I
- ↑ Zeki Velidi Togan, Umumi Türk Tarihine Giriş, İstanbul 1981, s. 58.
- ↑ Le Strange Guy, Buldânü'l-Hilâfeti'şŞarkıyye, trc. Beşir Fransîs vd., Beyrut 1405/1985, s. 476-
- ↑ el-Gerdîzî, II, 278-279
- ↑ İA., VI, 254.