Sambika

Sambika, sambuka (grekcha: σαμβύκη, lotincha: sambuca) — qadimgi uchburchak arfa turidagi torli cholgʻu asbobi, Gretsiyaga Yaqin Sharqdan olib kelinganlik ehtimoli mavjud. Koʻplab mualliflar sambikani qisqa (odatda toʻrtta) torli, kichik oʻlchamdagi asbob sifatida tasvirlaydilar. Aristid Kvintilian sambikani „ayollar“ asbobi deb hisoblaydi: „Torli cholgʻular <...> orasida sambika oʻzining past kelib chiqishi va qisqa torlarida chiqariladigan juda baland tovushlarning nazokatliligi tufayli ayol tabiatiga yaqindir“^[1]. Yunonlarda ham, rimliklarda ham professional ijrochi ayollar uchun maxsus soʻzlar — qadimgi yunoncha: σαμβυκίστρια^[2] va sambucistria^[3] boʻlgani sambikaning ayollar orasida tarqalgani haqida bilvosita darak beradi.

Koʻpincha klassik mualliflar (yunon va rimlik) sambikani oʻziga xos trigon (uchburchak arfa) sifatida tasvirlaydilar. Sambikaning spetsifik konstruktiv xususiyatlarini va uning tuzilishini saqlanib qolgan dalillar asosida aniqlashning iloji yoʻq.

1. ↑ grekcha: ...ἐν τοῖς κατατεινομένοις τὴν μὲν λύραν ἔστιν εὑρεῖν πρὸς τὸ ἄρρεν ἀναλογοῦσαν διὰ τὴν πολλὴν βαρύτητα καὶ τραχύτητα, τὴν δὲ σαμβύκην πρὸς θηλύτητα, ἀγεννῆ τε οὖσαν καὶ μετὰ πολλῆς ὀξύτητος διὰ τὴν μικρότητα τῶν χορδῶν εἰς ἔκλυσιν περιάγουσαν. Aristides Quintilianus Mus. II,16.
2. ↑ Sm., naprimer, Atheneus Deipn. IV,14.129a; IV,14.175d.
3. ↑ Naprimer, u Tita Liviya (Ab urbe condita 39.6) i Seksta Pompeya Festa (De verborum significatu).